دگرگونی سیمای سلامت در ایران

آگاهی از دگرگونی سیمای سلامی (Health Transition) در هر کشور، از مهم ترین اطلاعاتی است که در برنامه های توسعه اجتماعی و برنامه ریزی برای تامین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه مورد استفاده قرار می گیرد. دگرگونی سیمای سلامتی بر پایه دو گذار جمعیت شناسی (Demographic Transition) و همه گیر شناسی (Epidemiologic Transition) استوار است.
برای به دست آوردن سیمای سلامتی و دگرگونی آن در ایران، نخست اطلاعات جمعیت شناسی در فاصله 45 سال اخیر، به منظور تعیین تغییر چهره جمعیت شناسی کشور ترسیم شد. سپس اطلاعات مربوط به الگوی مرگ از سال های 1350 تا 1380 از منابع مختلف، به خصوص اطلاعات ثبت مرگ شهر تهران (1350) و ثبت مرگ در 10 استان (1379) و 18 استان (1380) مقایسه گشت. همچنین با توجه به تمام نقصان های اطلاعاتی در این زمینه، داده های بیماری های واگیر در چند دهه اخیر هم بررسی شد تا دگرگونی همه گیر شناسی کشور نشان داده شود.
به طور کلی این مطالعه نشان می دهد که میزان مرگ و باروری در تعامل با افزایش درآمد سرانه، افزایش شهرنشینی، صنعتی شدن، ارتقای فن آوری در جهان و افزایش دست رسی به خدمات بهداشتی درمانی و... کاهش یافته و با تغییر ترکیب سنی جمعیت، جامعه در مرحله خروج از سن نوجوانی قرار گرفته قرار گرفته است. علاوه بر این، میزان مرگ کودکان زیر 5 سال و مادران نیز کاهش یافته است. همه موارد فوق به این منجر شده است که ترکیب علتی مرگ ها، از بیماری های عفونی و واگیر خارج شده و الگوی ابتلا بیماری ها و مرگ نیز در گروه های سنی تغییر نماید.
به دلیل ناهمگنی توسعه اجتماعی در ایران، چهره دو گانه اپیدمیولوژیک در بخشی از مناطق کشور پابرجاست، گوشه هایی از جامعه با بیماری های واگیردار و قسمت اعظم جامعه با بیماری های غیرواگیر و مشکلات ناشی از آن درگیر است. این تغییر سیمای سلامتی در کشور، سبب خودنمایی اولویت های جدیدی در برنامه های مرتبط با سلامتی و برنامه های توسعه اجتماعی و اقتصادی شده، ضمن ضرورت حمایت از فعالیت های گذشته و ادامه روندهای آن، تغییراتی در سیاست ها و استراتژی های جمعیتی، فرهنگی، توسعه اجتماعی و امور مرتبط با سلامتی را طلب می کند.