بررسی مدیریت درمان در حوادث غیرمترقبه: مروری بر تجربه زلزله بم

کشور ایران به علت وسعت، موقعیت جغرافیایی و تنوع اقلیمی جزء یکی از کشورهای بلاخیز دنیا است و از این جهت رتبه ششم را دارا می باشد، زلزله چه از نظر آثار مخرب مادی و چه از نظر تلفات انسانی مخاطره با رترین بلای طبیعی است، به طوری که در یک دهه اخیر حدود 950 زمین لرزه در ایران رخ داده است و در نتیجه آن 37600 نفر کشته و 53300 نفر آسیب دیده اند که باید به آن تلفات و مصدومین زلزله شهر بم را نیز افزود. بحران های ناشی از بلایای طبیعی به علت قطع و انفصال روند طبیعی زندگی، آثار ناگوار مانند مرگ و میر، جراحت، از کارافتادگی، تخریب تشکیلات اجتماعی و ایجاد حجم زیادی از نیازهای انسانی مانند سرپناه، غذا، پوشاک و کمک های اولیه و پیشرفته پزشکی، نیازمند مدیریت توانمند در سطح مسئولین و نهادهای اجرایی است.
سیستم مدیریت بحران در ایران به علت مواجهه مداوم با بحران های منطقه ای از تجربه کافی در این زمینه برخوردار می باشد و با بهره گیری از سیستم اورژانس، موسسات غیردولتی چون هلال احمر و بسیج نیروهای مردمی می تواند به کنترل بحران ها بپردازد. بحران های فراگیر و ملی به علت گستردگی حادثه، جمعیت بزرگ تحت تاثیر و محدودیت در ظرفیت پاسخ دهی ارگان های مسئول در مدت زمان کوتاهی موجب ایجاد حجم بالایی از تقاضاهای امدادی، بهداشتی و درمانی می شوند و مدیریت آن ها نیازمند استفاده هماهنگ و به جا از تمام منابع مادی و انسانی کشوری و بین المللی است. درگذشته مدیریت بحران های فراگیر در ایران صرفا در ابعاد امداد نجات و بازسازی بعد از حادثه خلاصه می شد و دیگر ابعاد مدیریت بحران از جمله پیشگیری، کاهش اثرات مخرب، آمادگی مقابله و پاسخ سریع در قالب یک فرآیند منسجم و سازمان دهی شده به فراموشی سپرده می شد.
در این مقاله قصد داریم مدیریت درمان در زلزله بم را در قالب مدیریت نیروی انسانی، مدیریت انتقال مصدومین، مدیریت امکانات و تجهیزات و برنامه ریزی درمانی بررسی نموده و راه کارهای پیشنهادی را جهت حل بخشی از معضلات مدیریت بحران کشور ارایه دهیم.