بررسی اپیدمیولوژی شپش سر و فاکتورهای موثر بر آن در دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان املش، استان گیلان سال 1383 - 1382

پدیکولوزیس عفونت جهانی و مسری پوستی در دنیا می باشد. در تمام دنیا آلودگی به شپش سر Pediculus humanus capitis غالبا بین دانش آموزان سنین 6-11 سال شایع تر است. به منظور تعیین شیوع Pediculus humanus capitis و بررسی برخی فاکتورهای دخیل در اپیدمیولوژی Pediculus مطالعه ای توصیفی- تحلیلی در سال 1383 در بین بچه های دبستانی در شهرستان املش، استان گیلان انجام شد.
به منظور تعیین وضعیت اپیدمیولوژیکی، کلیه 4244 نفر از دانش آموزان مقطع ابتدایی از 95 مدرسه به صورت تمام شماری مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج حاصله براساس آزمون آماری کای دو (chi-squre) و نسبت شانس Odds Ratio مورد مقایسه قرار گرفتند. جهت بررسی وجود شپش از شانه های مناسب استفاده شد و شرایط مو و فاکتورهای مورد مطالعه شامل نوع مدرسه، موقعیت مدرسه، سطح تحصیلات والدین، تعداد دفعات استحمام در هر هفته، تعداد افرادی که از یک اتاق خواب مشترک استفاده می کنند، تعداد دفعات شانه زنی، حساسیت میزبان، تعداد افراد خانوار، مدل مو، جنس و طول مو از طریق پر کردن پرسش نامه کسب شد.
نتایج این مطالعه نشان داد که بین نوع مدرسه، موقعیت مدرسه، تحصیلات و شغل والدین، وجود آب دایم لوله کشی، تعداد هم اتاقی، دفعات شانه زنی، محل و دفعات استحمام، جنس دانش آموز، احساس خارش، تعداد اعضاء خانواده، وجود مربی بهداشت، اندازه و حالت مو با آلودگی به شپش سر ارتباط معنی داری وجود دارد (P<0.05). در حالی که بین میزان آلودگی و شوره سر، بافته بودن مو، رنگ مو، سن دانش آموز، پایه تحصیلی و فصل ارتباط معنی داری وجود نداشت (P>0.05). متوسط آلودگی در شهرستان %9.20 برآورد شد.
دلیل میزان بالای شیوع پدیکولوزیس در بین بچه های مقطع ابتدایی را می توان شرایط بهداشتی ضعیف و نیز عدم دسترسی به آب لوله کشی دایم ذکر نمود. کنترل بهداشتی موی سر بچه ها توسط مربیان بهداشتی امری ضروری است. این مطالعه اولین مطالعه اپیدمیولوژیکی انجام شده در شهرستان املش با شرح جزییات دخیل در اپیدمیولوژی این آلودگی است و نشان می دهد که آلودگی به شپش سر هنوز به عنوان یک مشکل اساسی در جوامع با امکانات زندگی و سطح بهداشت پایین و وضعیت بد اقتصادی مطرح است.