امامت از منظر متکلمان شیعی و فلاسفه اسلامی

فلاسفه اسلامی، بر خلاف متکلمان مسلمان که پس از برخورد با مسئله «امامت» به مثابه یکی از اصول دین به استدلال و تحلیل آن پرداخته اند، صرفا با پیشبرد دستگاه فلسفی خویش ضرورت وجود انسانی را تصدیق کرده اند که به لحاظ دینی عنوان امام بر او اطلاق می گردد. از این رو، رویکرد فلسفه و حکمت به امامت مستقل از کلام اسلامی بوده، دارای نگاه قانونمندی و روشی متمایز از رویکرد کلامی است.
قاعده «لطف»، که دست مایه عظیم متکلمان در تحلیل محورهای مختلف امامت است، در حکمت و فلسفه جای خود را به قاعده «امکان اشرف» و «واسطه گری در فیض وجود به عالم» داده و وجهه کلامی مسئله امامت جایگاهی وجودشناختی و جهان شناختی پیدا می کند. بدیهی است که نتیجه این امر تحولی ارزشی و تاثیری در پی خواهد داشت.