اثرگذاری تحولات سیاسی و اجتماعی قرن پنجم بر رفتار و گفتار ابوسعید ابوالخیر

در آستانه قرن پنجم، خراسان به عنوان کانون اصلی تحولات سیاسی، در ناامنی و فقر و پریشانی به سر می برد و عدم ثبات سلاطین و امیران، به تضییع هر چه بیشتر حقوق مردم و رواج فرهنگ ریا و چاپلوسی منجر می گردید؛ در حالی که اغلب اندیشمندان و عالمان رسمی، یا بازیچه دست صحنه گردانان قدرت و سیاست بودند، و یا در گوشه عافیت نشسته و مهر سکوت و تمکین بر لب داشتند.
اما ابوسعید ابوالخیر به عنوان عارفی اجتماعی، با تکیه بر رفتار و گفتاری محبت آمیز و آمیخته به طنز، و با اشراف بر ضمیر و اندیشه دیگران، در مسیر مقابله با ریا و ظاهرسازی، هدایت و به راه آوردن ستم پیشگان، و همچنین حمایت از مردم درمانده، واکنش های مناسبی از خود نشان می داد. در این مقاله با استناد به آنچه از ابوسعید در اختیار داریم، سعی کرده ایم تا به بررسی ارتباط و تناسب میان حوادث و واقعیت های جاری آن روزگار، و عکس العمل ها و رفتارهای ابوسعید بپردازیم، و نوع و میزان تاثیرپذیری او را از مسائل و اتفاقات سیاسی و اجتماعی نشان بدهیم.