مقایسه ترکیبهای شیمیایی اسانس ریشه و اندام هوایی گیاه Chaerophylhum macropodum L

گیاهان تیره چتریان با داشتن حدود سیصد جنس و سه هزار گونه گیاهی در سطح وسیعی از جهان پراکنده اند. جنس Chaerophyllum متعلق به این تیره در ایران دارای هشت گونه بوده و دو گونه Chaerophyllum khorassanicum (جعفری فرنگی خراسانی) و nivale Chaerophyllum (جعفری فرنگی البرزی)، بومی ایران می باشند. در این تحقیق، ریشه و اندامهای هوایی گیاه جعفری فرنگی کوهستانی از تیره چتریان (Umbelliferae) با نام علمی Chaerophyllum macropodum Boiss.، به طور جداگانه از مناطق اطراف خلخال نزدیک لنبر، جمع آوری و پس از خشک نمودن آنها در سایه به مدت ده روز، به روش تقطیر با آب در دستگاه کلونجر اسانس گیری شد. اسانس حاصل با استفاده از دستگاه های GC و GC/MS تجزیه و شناسایی گردید. بازده اسانسها (V/W) برای نمونه ها به ترتیب 17/0% برای ریشه و 20/0% برای اندامهای هوایی نسبت به وزن خشک نمونه ها، بدست آمد. تعداد10 و 18 ترکیب که به ترتیب 3/96% و 2/99% کل ترکیبهای اسانس ریشه و اندامهای هوایی را نشان می دهند، شناسایی شدند. در میان ترکیبهای اسانسی ریشه، میریس تیسین (1/39%)، ترپینولن (0/23%)، ترانس-بتا-اوسیمن (22%) و گاما-ترپینن (4/5%) و در میان ترکیبهای اسانسی اندامهای هوایی، ایی-بتا-اوسیمن (9/24%)، میریس تیسین (7/15%)، ترپینولن (2/14%)، فنچیل استات (9/13%)، ترانس-بتا-اوسیمن (3/6%) وسابینن (1/6%) ترکیبهای عمده بودند. مقایسه ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس دو بخش ریشه و اندامهای هوایی گیاه نشان می دهد که ترکیب میریس تیسین در اسانس ریشه بیش از دو برابر آن در اندامهای هوایی است.