بررسی اثرات استرس حاد و دگزامتازون بر علایم ناشی از قطع مرفین در موش های سوری معتاد

تحمل و وابستگی دو مشکل عمده در مصرف مرفین بوده که می توانند منجر به ایجاد عوارض و خطرات جدی به خصوص علایم شدید ناشی از قطع مصرف آن شوند. مطالعات قبلی پیشنهاد نمودند که احتمالا داروهای استروئیدی و استرس می توانند بر تعدیل علایم ناشی از قطع مرفین مؤثر باشند. بر همین اساس پژوهش حاضر که هدف آن بررسی اثرات استرس و دگزامتازون (به عنوان یک آگونیست گلوکوکورتیکوئیدها بر تعدیل علایم ناشی از قطع مرفین (سندرم Withdrawal) بود طراحی و انجام شد. در این مطالعه موش های نر سوری سفید آزمایشگاهی نژاد آلبینو با وزن 25 تا 30 گرم مورد استفاده قرار گرفتند. برای معتاد کردن حیوانات از روش مارشال استفاده شد؛ در این روش موش ها طی سه روز متوالی و در هر روز سه دوز 50، 50 و 75 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن موش در ساعات 8، 12 و 16 مرفین زیرجلدی دریافت کردند. در روز چهارم، دو ساعت پس از تزریق دوز 50 میلی گرم، برای بررسی علایم قطع به حیوانات نالوکسان با دوز 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و به صورت داخل صفاقی تزریق شد. برای ارزیابی علایم قطع از شاخص های استاندارد مانند تعداد پریدن و سنجش وزن مدفوع ناشی از اسهال استفاده شد. جهت ارزیابی اثر گلوکوکورتیکوئیدها از تزریق زیرجلدی دگزامتازون (3/0، 1 و 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن به عنوان آگونیست گلوکوکورتیکوئیدها) 30 دقیقه قبل از تزریق نالوکسان استفاده شد. استرس به دنبال یک دقیقه شنا در آب سرد حدود 18 درجه سانتی گراد استفاده شد. جهت انجام آزمایشات، حیوانات معتاد به چهار گروه تقسیم شدند. گروه اول به عنوان گروه کنترل بودند که بدون دریافت دارو و یا استرس فقط 30 دقیقه قبل از تزریق نالوکسان، وهیکل (سالین و اتانول 2%) زیرجلدی دریافت کردند. گروه های آزمایش که دوزهای مختلف دگزامتازون (3/0، 1 و 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن) دریافت کردند. گروه سوم قبل از تزریق نالوکسان، استرس ناشی از شنای آب سرد دریافت کردند. گروه چهارم ضمن تزریق فقط دوز 3/0 دگزامتازون (با توجه به اینکه این دوز بهترین پاسخ را داده بود) استرس نیز دریافت کردند. نتایج نشان می دهد که استرس ناشی از شنای آب سرد و تزریق دگزامتازون با دوز 3/0 و 1 میلی گرم، 30 دقیقه قبل از تزریق نالوکسان، به طور قابل توجهی علایم قطع را کاهش می دهد؛ ولی دوز 2 میلی گرم دگزامتازون اثر معنی داری نداشت. در ضمن اثرات استرس به تنهایی یا همراه با دگزامتازون نسبت به مصرف دگزامتازون به تنهایی بیشتر بود. یافته های فوق نشان می دهد که استرس و فعال شدن گیرنده های گلوکوکورتیکوئیدی نقش مهمی در کاهش علایم قطع مرفین دارند که برای پی بردن به نقش نوروترانسمیتری و دیگر عوامل مداخله گر مغزی نیاز به مطالعات بیشتری احساس می شود.