اثر متقابل سرمایه انسانی و تجارت خارجی زبر بهره وری کل عوامل تولید: کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی

جذب فناوری های مدرن و پیشرفته در جریان تجارت و انطباق آنها با شرایط داخلی تولید نیاز به سرمایه گذاری در منابع انسانی و تربیت نیروی انسانی ماهر، متخصص و کارامد دارد. بنابراین تجارت خارجی و سرمایه انسانی و اثر متقابل این دو عامل بر یکدیگر می توانند موجبات ارتقای بهره وری کل عوامل تولید را فراهم آورند.
در این مقاله اثر متقابل سرمایه انسانی و تجارت خارجی بر بهره وری کل عوامل تولید (TFP) با استفاده از داده های تابلویی 29 کشور منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی، طی دوره 1980-2005 مطالعه می شود.
نتایج نشان می دهد سرمایه انسانی تاثیر مثبت و معنا داری بر بهره وری کل عوامل تولید دارد. اما تاثیر صادرات صنعتی، واردات صنعتی و تجارت صنعتی (مجموع صادرات و واردات صنعتی) بر بهره وری کل عوامل تولید از نظر آماری معنا دار نیست. تاثیر متغیرهای صادرات مواد خام و اولیه و واردات مصرفی بر بهره وری کل عوامل تولید منفی و معنا دار است. این در شرایطی است که اثر متقابل سرمایه انسانی با هر یک از شاخص های مربوط به تجارت خارجی تاثیر کاملا مثبت و معناداری بر بهره وری کل عوامل تولید داشته است.