مطالعه تطبیقی موقعیت و جایگاه سالمندان در جوامع گذشته و معاصر

تغییرات اقتصادی- اجتماعی، همراه با پیشرفت علوم پزشکی موجب کاهش مرگ و میر، افزایش طول عمر وامید به زندگی طی قرون اخیر گردیده است که در نهایت منجر به رشد جمعیت سالمندان و سالخورده شدن جمعیت گردیده است. علی رغم افزایش تعداد و نسبت سالمندان کشور در چند دهه اخیر، موقعیت و جایگاه آنان به ویژه درشهرهای بزرگ در مقایسه با گذشته تضعیف شده و آنها را با مشکلاتی مواجه ساخته است. در جوامع سنتی، سالمندان تمامی ابزارهای لازم برای اقتدار و سروری؛ به ویژه ثروت، قدرت، و حیثیت یا اعتبار اجتماعی را در اختیار داشته و با این ابزارها قادر به کسب منزلت اجتماعی برجسته و ایفای نقشهای کلیدی در خانواده و جامعه بودند. اما تحولاتایجاد شده در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، حقوقی، آموزشی، و خانوادگی در دوران جدید، سبب کاهش و نزول موقعیت و جایگاه سالمندان در مقایسه با جوامع گذشته گردیده است. این کاهش اقتدار و منزلت سالمندان در جوامع جدید و تغییر در نقش آنها، سبب شکل گیری یک عقیده قالبی و باور عمومی گردید که سالمندان، موجوداتی ناتوانند که نمی توانند نقش فعالی در فرایند توسعه جامعه ایفا نمایند. شاید گام اول برای پیدا کردن پاسخهایی دقیق به پرسش هایی از قبیل این که آیا واقعا سالمندان نیرویی بی فایده و دور ریختنی اند؟ و چگونه می توان از توانی های بالقوه و واقعی شان در توسعه جامعه بهره برد؟ شناسایی علل کاهش منزلت و جایگاه سالمندان در جوامع جدید باشد. در مجموع، صاحب نظران برخی از عوامل نظیر؛ سست شدن و تضعیف نقش سنتها در تنظیم روابط اجتماعی و خانوادگی، افزایش نقش وسایل ارتباطی مکتوب و فن آوری های نوین ارتباطی در انتقال دانشها، کاهش مشارکت سالمندان در فرایند تولید اقتصادی، کاهش حجم خانواده و هسته ای شدن آن، کاهش کارکردهای نهاد خانواده، اشتغال زنان، شکاف نسلها و ایجاد فاصله بین سالمندان و فرزندان و نوه هایشان، ارزشمند شدن جوانی و ظواهر فیزیکی و جسمی افراد در دنیای مدرن، و تغییر در معماری و فضای حیاتی منازل مسکونی را به عنوان مهمترین علل کاهش جایگاه سالمندان درجوامع جدید برشمرده اند. با عنایت به چند بعدی بودن پدیده سالمندی، ارتقاء منزلت و جایگاه سالمندان و احیای مجدد آنها جهت ایفای نقش های مفید در فرایند توسعه کشور، نیازمند تلاش و هماهنگی تمامی نهادها و سازمان های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، حقوقی، بهداشتی و درمانی می باشد.