مشاهده عقلی در معرفت شناسی ملاصدرا

مشاهده ی عقلی یکی از رویکردهای ملاصدرا در مساله ی ادراک عقلی است. او با تاثیرپذیری از دیدگاه سهروردی در ادراک، تعقل را بر مبنای مشاهده ی حقایق عقلیه، تبیین می کند. این نحوه از ادراک در پرتو اشتداد وجودی نفس محقق می شود.
آن چه مورد مشاهده قرار می گیرد، مثل نوریه یا عقل فعال است. مشاهده ی عقل فعال گاهی به نحو مستقیم است و زمانی به نحو انعکاسی.
ملاصدرا رابطه ی میان نفس و مدرک در این رویکرد را از نوع اضافه ی اشراقیه دانسته و در نتیجه، آن را علمی حضوری معرفی می کند.
ضعف ادراک نفس و شدت وجودی حقایق عقلی در این مرحله از ادراک، موجب ابهام صورت های عقلی و در نتیجه، کلیت آن ها می گردد. این امر به حصولی بودن ادراک منجر خواهد شد.