بررسی پارامترهای خاک و عوامل زیستی در ریزوسفر درختان کاج و اقاقیا در پارکهای طالقانی و چیتگر استان تهران

شناخت عوامل موثر در حفظ، احیاء و بهره برداری از پوششهای گیاهی در مناطقی که خاک با کمبود آب و مواد غذائی مواجه است و یا حتی گیاهان مواجه با تنشهائی از قبیل شوری و کم آبی اهمیت فراوانی دارد. در خاکهائی که کمبود مواد غذایی دارند، حضور میکروارگانیسمها از جمله قارچهای میکوریزی بربقای گیاهان تاثیر دارد. قارچهای میکوریزی همزیستهای مفیدی برای گیاهان می باشند و در جذب آب و عناصری مانند فسفر، نیتروژن و پتاسیم و دیگر مواد معدنی به گیاه کمک می کنند. استفاده از قارچهای میکوریزی می تواند برخی از مشکلات اساسی موجود در مورد پایدار سازی جنگل و فضاهای سبز را از بین ببرد. در این طرح دو منطقه پارک جنگلی چیتگر و پارک طالقانی، متفاوت از نظر رشد گونه کاج تهرانPinus eldarica)) و اقاقیا (Robinia pseudo acacia)، انتخاب گردید و از نظر خاک شناسی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. از طرفی در ارتباط با عوامل زیستی، همزیستی ریشه این گیاهان با قارچهای میکوریزی، میزان فسفر و پرولین ریشه گیاهان و همچنین درصد حضور هاگهای قارچی در ریزوسفر این درختان بررسی شد. از نظر خاک شناسی بافت خاک مناطق مورد مطالعه از نوع لومی ماسه ای بوده و ایستگاه های مختلف pH تقریبا یکسانی بین 3/7 تا 7/7 دارند، اما میزان یونهای سدیم و کلر و EC خاک مربوط به پارک طالقانی بیشتر می باشد. رشد درختان کاج منطقه پارک طالقانی بیشتر از منطقه پارک چیتگر است، در منطقه پارک چیتگر درصد همزیستی ریشه کاج در سطح 5 درصد بطور معنی داری بیشتر می باشد. رشد درختان اقاقیا در دو منطقه مورد مطالعه تقریبا یکسان و تفاوت معنی داری ندارد. تفاوت میانگین تعداد هاگ در هر گرم خاک ریزوسفر درختان کاج در ایستگاه های دو منطقه معنی دار نیست. میزان پرولین ریشه درختان کاج و اقاقیا در پارک طالقانی در سطح 5 درصد بطور معنی داری بیشتر از میزان پرولین ریشه کاج و اقاقیا در پارک چیتگر است. میزان فسفر ریشه درختان کاج ایستگاه سوم پارک چیتگر در سطح 5 درصد بطور معنی داری بیشتر از سایر ایستگاه ها بود و میزان فسفر در ریشه گیاهان اقاقیا در ایستگاه های مختلف تفاوت معنی داری نداشت. کمبود عناصر غذایی خاک در ایستگاه های پارک چیتگر در مقایسه با پارک طالقانی می تواند بعنوان عاملی مهم در ضعیف بودن و کاهش رشد گونه های درختی مخصوصا کاج در منطقه مذکور مطرح گردد. اگرچه در خاکهای دارای مقادیر پایین عناصر غذائی معمولا قارچهای میکوریزی حضور بیشتری دارند اما تحقیق حاضر این مطلب را تائید ننمود و حضور کم قارچهای میکوریزی در پارک چیتگر می تواند دلیل دیگری برای ضعیف ماندن درختان کاج در مقایسه با پارک طالقانی باشد.