امام خمینی و مقولهء نوآوری در فقه سیاسی

تشیع با بهره گیری از فرایند اجتهاد به معنای روش استنباط روزآمد احکام شرعی که منجر به دریافتهایی نو از متون دینی می شود، توانسته است در گذر زمان، طراوت، کارایی و جاودانگی خود را حفظ نماید.
امام راحل با بیکران خواندن فقه، این علم دینی را تئوری ادارهء انسان از گاهواره تا گور خواند و با دخالت دادن نقش زمان و مکان، عنصر عقلانیت ر در فرایند اجتهاد بسیار ضروری شمرد. شیوهء اجتهادی حضرت امام در عین تلائم و تعامل کامل با شیوهء اجتهادی مصطلح یا رایج، به نوعی تاکید نواندیشانه بر سنت است. لذا ماهیت روش فقاهتی ایشان در حوزهء مسائل فقه سیاسی کاملا شرعی است، نه اینکه پسند و عرف زمانه مبنای آن باشد.
از نگاه ایشان، اجتهاد مصطلح با بسنده نمودن به قیل و قالهای مدرسه ای و ارائهء تئوری های غیر قابل اجرا و بیان کلیات، نخواهد توانست با شرایط و پیچیدگی های خاص زمانی و مکانی، رابطهء صحیح و کارآمدی داشته باشد.
این شیوهء اجتهادی، دارای ارکان و مقدماتی از جمله: جامعیت و جهان شمولی اسلام و فقه، تحول موضوعات و پیدایش موضوعات جدید در نتیجهء تحول جوامع و علوم، سهولت و سماحت دین، دوران احکام بر مدار عناوین کلی و طبیعت، تبعیت احکام از مصالح و مفاسد واقعیه، نقش عقل در کشف احکام شرعی، تابعیت احکام از موضوعات و ملاکات معین، استفاده از قوانین حاکم در عملیات استنباط، شجاعت در بیان احکام واقعی شرع، پیوند میان فقاهت و حکومت، نقش مؤثر عنصر زمان و مکان در تشخیص ملاکات واقعی احکام است.