دیباچه ای بر سرمایه اجتماعی و رابطه آن با مولفه های توسعه اجتماعی در ایران

نوشتار حاضر، با هدف کلی بررسی سرمایه اجتماعی در ایران و ارتباط آن با مؤلفه های توسعه، بالاخص توسعه اجتماعی به شیوه اسنادی و با استفاده از روش تحلیل ثانویه تدوین شده است. شناخت این ارتباط از طریق به تصویر کشیدن نابسامانی های اجتماعی و توزیع نابرابر منابع، امکانات و نیز پیوند این مؤلفه ها با سرمایه اجتماعی امکان پذیر گردیده است. بررسی متون پژوهشی و تحقیقات نظری و تجربی صورت گرفته همسو با یافته های این مطالعه، برخی از مؤلفه های سرمایه اجتماعی در کشور را در سطح نازلی ارزیابی می کند. همچنین یافته های مقاله پیش رو نشانگر این است که روند برخی از نابسامانی ها و آسیب های اجتماعی در طی سال های اخیر افزایش یافته است. به نظر می رسد که افزایش این نابسامانی ها رابطه ای تنگاتنگ با عدم تعادل و نابرابری فضایی حاصل از توزیع نابرابر منابع و امکانات در سطح کشور دارد. گسترش فقر و نابرابری ها در جامعه ناشی از توزیع ناعادلانه، بر اساس سلسله ای از روابط علت و معلولی، زمینه بروز مسائل و نابسامانی ها وآسیب های اجتماعی را فراهم می نماید. مشکلات ناشی از چنین بحران هایی که روند سقوط سرمایه اجتماعی را نشان می دهد، خود سبب کندی حرکت در مسیر توسعه و بالاخص توسعه اجتماعی کشور می گردد. در تلفیق و جمع بندی می توان این فرض را نمود که بین سرمایه اجتماعی و فرایند توسعه در مرحله ای که عدم تعادل ها، نابرابری ها، نابسامانی ها و تبعیض ها وجود دارد، چگونگی توسعه و برنامه های آن در توزیع مفید منابع در ایجاد و تقویت سرمایه اجتماعی نقش دارد. سپس بعد از آنکه با عناصری مانند آگاهی، توانمندسازی، اعتماد و مشارکت، سرمایه اجتماعی شکل گرفت؛ این سرمایه می تواند به عنوان یک متغیر مهم در برنامه های توسعه ای وارد عمل شود و به کارآمدی برنامه ها و همراهی و همکاری آحاد مردم منجر گردد.