بررسی تنوع ژنتیکی توده های بومی شنبلیله ایرانی بر اساس صفات سیتوژنتیکی

شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L.) گیاهی یک ساله و متعلق به تیره‎ی بقولات است که سابقه کاشت طولانی در ایران دارد. منشا پیدایش شنبلیله را نواحی مدیترانه گزارش کرده اند. ارزش‎های غذایی و دارویی این گیاه به اثبات رسیده است. توده های گوناگونی از این گیاه در کشور یافت می شود، ولی تا کنون تحقیق کاملی برای شناسایی و ارزیابی این توده ها صورت نگرفته است. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی توده های بومی شنبلیله ایرانی، 20 توده از نقاط مختلف کشور جمع آوری و از راه صفات سیتوژنتیکی مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی صفات سیتوژنتیکی توده های بومی نشان داد که تمامی توده های مورد بررسی از لحاظ سطح پلوئیدی همگی دیپلوئید 16 =x 2 = n2 بودند. همچنین طول هر 8 کروموزوم، مجموع طول کلی کروموزوم و طول نسبی هر کروموزوم به طول کل اندازه گیری شد. طول بزرگ‎ترین کروموزوم 7 میکرون در توده اردستان و کوتاه‎ترین آنها 54/2 میکرون در توده برازجان بود. بلندترین طول کلی کروموزوم در توده‎ی زنجان به طول 3/48 میکرون و کوتاه‎ترین طول کلی کروموزوم در توده‎ی برازجان به طول 46/26 میکرون مشاهده شد. تجزیه خوشه ایبر اساس صفات سیتوژنتیکی توده ها صورت گرفت و توده ها به 7 گروه تقسیم شدند. نتایج این تحقیق نشان داد توده های بومی شنبلیله ایرانی از نظر صفات مورد مطالعه از تنوع بالایی برخوردارند. در این دسته بندی توده های برازجان و زنجان در گروهی جداگانه قرار گرفتند و با سایر توده ها تفاوت معنی داری داشتند که منبع ژنتیکی مناسبی برای برنامه های به نژادی می باشند.