کاربردی از مدلهای رقابت دوجانبه در توجیه رقابت بین دانشگاه های ایران

بحث رقابت بین بنگاه ها از جمله بحثهای اساسی در اقتصاد خرد است. بنگاه های فعال در اقتصادیا به صورت انتفاعی یا به صورت غیرانتفاعی فعالیت می کنند. بنگاه های فعال در صنایع خدماتی نظیر آموزشی، مراقبتهای بهداشتی، تولیدات تئاتر، کنسرتها، ورزش و سایر برخلاف بنگاه های انتفاعی، حداکثر کردن کسب سود را به عنوان هدف اساسی خود دنبال نمی کنند. الگوی رقابت بین بنگاه هایی که هدف حداکثر کردن سود را دنبال نمی کنند، شباهت زیادی به الگوی رقابتی بنگاه هایی دارد که به دنبال حداکثر کردن سود هستند، اما برخی تفاوتهایی نیز در آنها مشاهده می شود. در این مقاله با مطالعه الگوهای مختلف رقابت دوجانبه و ویژگی های بازار آموزش عالی ایران، با استفاده از روش بهینه سازی اقتصاد ریاضی و با به کارگیری اصول اقتصاد خرد در بازار، مدل رقابتی دوجانبه بین دانشگاه های ایران (دانشگاه های دولتی و دانشگاه های آزاد) ارائه شده است. این مدل رقابتی با لحاظ کردن فروض مختلف بر اساس برتری های آموزشی و پژوهشی در دو شکل غالب برتری های مطلق و نسبی مورد بحث قرار گرفته است. یافته های این مقاله نشان می دهد که هزینه های حمایتی دانشگاه ها در هر دو مدل رقابتی دو جانبه پیرو- پیرو و رهبر- پیرو متفاوت است و میزان این هزینه ها بسته به شرایط، برای دانشگاه ها در هر دو مدل رقابتی تعیین خواهد شد. نتایج مطالعه نشان می دهد که در مدل رهبر- پیرو دانشگاه رهبر همیشه هزینه حمایتی کمتری نسبت به دانشگاه پیرو در جذب دانشجویان صرف نخواهد کرد و فقط زمانی هزینه حمایتی دانشگاه رهبر در مقایسه با دانشگاه پیرو کمتر خواهد شد که رابطه ذکر شده در مقاله برقرار باشد.