ارزیابی روابط بین عملکرد دانه و برخی از ویژگی های وابسته به آن در جمعیت هاپلوئید مضاعف گندم نان

با توجه به افزایش جمعیت دنیا و نیاز به تامین غذا، افزایش عملکرد گیاهان زراعی همانند غلات از مهمترین راهکارهای نیل به این هدف بوده که تا حدود زیادی با تعیین و شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش عملکرد غلاتی مثل گندم تحقق می پذیرد. این تحقیق به منظور ارزیابی عملکرد دانه و تعیین ارتباط آن با برخی ویژگی های وابسته به عملکرد در یک جامعه هاپلوئید مضاعف گندم نان شامل 100 لاین حاصل از تلاقی با ذرت، به همراه والدین (CK1 و ES32) و 6 رقم گندم نان ایرانی اجرا گردید. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه در واحد سطح، تعداد پنجه بارور و تعداد کل پنجه در گیاه، تعداد گره، ارتفاع بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول سنبله، تعداد بذر در سنبله و وزن صد دانه بود. نتایج حاکی از ضرایب همبستگی مثبت و معنی دار (01/0P<) بین عملکرد دانه با تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و طول و عرض برگ پرچم بود. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله ای: طول سنبله، تعداد پنجه، طول برگ پرچم و تعداد دانه در سنبله مهمترین صفات در توجیه تنوع موجود در عملکرد دانه بودند. تجزیه ضرایب مسیر ساده نشان داد که طول سنبله و تعداد دانه در سنبله به ترتیب بیشترین اثر مستقیم مثبت و معنی دار (01/0P<) را بر عملکرد دانه در واحد سطح دارد. تجزیه ضرایب مسیر زنجیری نیز نشان داد، تعداد پنجه اثر مستقیم مثبت و معنی داری (05/0P<) بر عملکرد دانه داشت. همچنین اثر مستقیم تعداد دانه در سنبله بر وزن صددانه و نیز اثر مستقیم طول سنبله بر تعداد دانه در سنبله، معنی دار بود. نتایج تجزیه های متعامد (اورتوگونال) حاکی از عدم وجود اختلاف معنی دار بین ارقام بومی نسبت به ارقام هاپلوئید مضاعف از نظر مهمترین صفت اقتصادی یعنی عملکرد بود. نتایج این تحقیق می تواند در انتخاب ویژگی های مهم وابسته به عملکرد به عنوان شاخص های انتخاب عملکرد دانه گندم با توجه به یکنواختی جامعه هاپلوئید مضاعف مورد استفاده قرار گیرد و راه را جهت افزایش بالقوه عملکرد ارقام گندم هموار سازد.