اولین گزارش از کوتاه ترین زنجیره پروتئینی سیستئین پروتئاز B در کمپلکس لیشمانیا دنووانی و تفسیرهای بیوانفورماتیکی در ارتباط با این موتاسیون

بیماری کالاآزار یکی از مهم ترین بیماری های عفونی در شمال غربی کشور می باشد. لیشمانیا اینفانتوم و لیشمانیا دنووانی هر دو متعلق به کمپلکس دنووانی و مسبب لیشمانیوز احشایی در کانون های مختلف دنیا هستند. در این مطالعه از ژن سیستئین پروتئاز B (CPB) انگل های لیشمانیای جدا شده از پشه های خاکی برای تعیین هویت و بررسی خصوصیات ملکولی انگل در سطح اسیدنوکلئیک و اسیدآمینه استفاده گردید.
در این مطالعه آزمایشگاهی بخشی از ژن CPB انگل های لیشمانیا به طول 741-702 جفت باز به کمک واکنش های زنجیره ای پلیمراز تکثیر و تعیین توالی شدند. سپس خصوصیات ملکولی آنها از قبیل جایگاه های دارای پتانسیل گلیگوزیلاسیون، محل های اتصال سلول های B و T و تاثیر جهش در ساختار سه بعدی پروتئین های حاصله به کمک نرم افزارهای بیوانفورماتیکی مورد بررسی قرار گرفتند.
از 3477 پشه خاکی بررسی شده، 7 نمونه با واکنش PCR ژن سیستئین پروتئازB مثبت شدند. همچنین بر اساس یافته های این مطالعه در شمال غربی ایران هر دو عضو کمپلکس دنووانی یعنی L.donovani و L.infantum توسط پشه های خاکی فلبتوموس پرفیلیوی رانسکوکازیکوس منتقل شده اند. بررسی توالی های DNA انگل ها نشان داد که یک نوکلئوتید سیتوزین به توالی ژن CPBگونه دنووانی اضافه شده است که این امر باعث تغییر چهارچوب ترجمه به اسیدآمینه، ظهور یک کدون توقف(TGA) در هفت کدون پایین تر و توقف عملیات ترجمه شده است. در نتیجه یک زنجیره پپتیدی خیلی کوتاه به طول 76 اسیدآمینه ایجاد شده که بسیار کوتاه تر از زنجیره پپتیدی طبیعی به طول 234-247 اسیدآمینه در سایر استرین های لیشمانیا دونووانی کمپلکس می باشد. بررسی توالی های پروتئینی نشان داد که هیچ کدام از سه جایگاه گلیگوزیلاسیون و اپی توپ های سلول های B و T در پروتئین کوتاه استرین لیشمانیا دنووانی ایران وجود ندارد.
زنجیره پروتئینی حاصل شده از نمونه های دنووانی ایران کوتاه ترین زنجیره پپتیدی این کمپلکس است که تا به حال در دنیا گزارش شده است. به نظر می رسد که کوتاه شدن زنجیره پپتیدی CPB می تواند در ارتباطات بین انگل- ناقل و نیز انگل - میزبان تاثیرگذار باشد. با توجه به اهمیت ژن سیستئین پروتئاز B در برهم کنش انگل و سلول های میزبان و نقش کلیدی آن در ایجاد عفونت و گسترش بیماری کالاآزار، لازم است تا مطالعات بیشتری در مورد انگل لیشمانیا دونوانی جدا شده و پروتئین کوتاه آن انجام شود تا اپیدمیولوژی و سیمای واقعی بیماری کالاآزار در ایران کامل شود.