چگونگی شکل گیری و معماری مزارها

درباره چگونگی شکل گیری و تحول معماری مزارها در جهان اسلام تا کنون چند فرضیه ارائه شده که خاستگاه شکل مزارها را به اقوام یا سرزمین هایی خارج از ایران نسبت داده اند؛ و به نظر می رسد که در این زمینه هنوز پژوهش های کافی توسط پژوهش گران ایرانی صورت نگرفته است. هدف از این پژوهش بررسی چند فرضیه مطرح در این زمینه و نقد و بررسی آن و ارائه فرضیه ای جدید در این زمینه و همچنین بررسی چگونگی شکل گیری انواع فضاهای معماری مزارها در ایران است. پرسش های اصلی این پژوهش به این شرح هستند: 1- خاستگاه و الگوی شکل گیری مزارها کجا و چه بوده است؟ 2- روند تحول معماری مزارها در ایران چگونه بوده است؟ فرضیه مطرح شده در این پژوهش یان اس که: چهار طاقی ها موجب شکل گیری مزارهای گنبد خانه ای و سپس انواع دیگر آرامگاه ها در ایران و جهان اسلام شد. چارچوب نظری این پژوهش بر این دیدگاه متکی است که فضای معماری به شمار می آیند که پدیده های آیینی و فرهنگی در چگونگی شکل گیری آنها بسیار موثر بوده اند. در این پژوهش از روش تحقیق تاریخی- تفسیری استفاده شده و گردآوری داده ها به صورت اسنادی بودهاست، هرچند که فرایند پژوهش به تجربیات میدانی و مشاهدات پژوهش گر از بسیاری مزارهای واقع در ایران نیز استوار می باشد. نتایج یان تحقیق نشان می دهد که نخستین مزارهای طراحی شده و با شکوه که هنوز ساختمان آنها باقی مانده، در ایران طراحی و ساخته شده و شکل آنها از چهارتاقی ها و در دوره بعد از گنبدهای مخروطی شکل ایرانی ناشی شده است.