پیامدهای عرفی کننده توجیه کارکردی دین

مسئله مقاله حاضر این است: از یک سو، غلبه توجیه کارکردی به عرفی شدن دین منتهی می گردد و از سوی دیگر، وجود توجیه کارکردی در دین و آراء متکلمان ممکن است برخی را به استفاده وسیع از توجیه کارکردی در گسترش دین و حفظ آن راغب و مصمم نماید. هدف این نوشتار مقابله با استفاده بی محابا و گسترده از منطق کارکردی از طریق روشن نمودن ویژگی های عرفی کننده آن و نشان دادن تفاوت آن با نمونه های به ظاهر مشترک توجیه کارکردی موجود در دین و آراء اکثر متکلمان است. آنچه توجیه کارکردی جامعه شناسان را از توجی هات کارکردی موجود در متون دینی و آراء اکثر عالمان دین متمایز می نماید، ویژگی سکولاریستی این منطق است که از طریق توجه به ویژگی های آن به خوبی روشن می شود. تقلیل دین به ابزار این جهانی صرف، تقدم داشتن دنیا بر آخرت، نادیده انگاشتن دین حق و رواداری تکثرگرایی، مسخ و بی اثر نمودن دین، غایت انگاری و ایدئولوژیک بودن نگاه کارکردی رایج، مهم ترین مسیرهای عرفی کننده غلبه توجیه کارکردی است.