بررسی پارامترهای ژنتیکی صفات زراعی در ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.) با استفاده از تجزیه دی الل

به منظور برآورد میزان ترکیب پذیری ژنوتیپ های نخود و اطلاع از نحوه کنترل ژنتیکی صفات زراعی و عکس العمل آن ها در شرایط تنش خشکی، شش لاین نخود و نسل F1 حاصل از تلاقی آن ها در سال زراعی 87-1386 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود (کرمانشاه) مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه آماری به روش دوم گریفینگ و هیمن انجام شد. معنی دار بودن میانگین مربعات ژنوتیپ های مورد مطالعه برای کلیه صفات، نشان داد که تنوع ژنتیکی کافی بین ژنوتیپ های مورد بررسی وجود دارد. میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) و ضریب بیکر نشان داد که صفات روز تا رسیدن، ارتفاع بوته و وزن صد دانه به دلیل داشتن ضریب بیکر بالا، در کنترل اثر افزایشی ژن ها بودند، در حالی که ضریب بیکر پایین برای صفات تعداد روز تا گلدهی، تعداد شاخه های اولیه و ثانویه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و عرض بوته بیانگر دخالت بیشتر اثر غیرافزایشی ژن ها در کنترل این صفات بود. مقدار متوسط ضریب بیکر برای صفات آب از دست رفته در برگ(LWL) و بیوماس در بوته نشان دهنده اهمیت هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژن ها در کنترل این صفات بود. بیشترین مقدار توارث پذیری خصوصی مربوط به صفت وزن صد دانه و کمترین آن مربوط به تعداد دانه در غلاف بود. محاسبه میانگین درجه غالبیت و رگرسیون Wr روی Vr نشان داد که صفات تعداد شاخه های اولیه و ثانویه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و عرض بوته توسط ژن هایی با اثر فوق غالبیت کنترل می شوند. در صورتی که صفات تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، LWL، ارتفاع بوته، بیوماس و وزن صد دانه توسط ژن هایی با اثر غالبیت نسبی کنترل می شوند. والد ICCV96079 و ژنوتیپ SEL9324469 × ICCV96079 به ترتیب دارای بیشترین اثر GCA و SCA منفی و معنی دار برای صفت زودرسی بودند.