واکنش پانزده رقم و لاین پیشرفته گندم آبی به تریپس (Haplothrips tritici K.)

تریپس گندم Haplothrips tritici K. (Thysanoptera، Phlaethripidae) یکی از آفات مهم گندم است که یکی از روش های پیشنهاد شده برای مبارزه با آن استفاده از ارقام مقاوم است. در تحقیقی که طی دو سال زراعی1379 تا 1381 در استان اصفهان (منطقه گلپایگان) اجرا شد، واکنش پانزده رقم و لاین پیشرفته گندم نسبت به تریپس گندم ارزیابی شد. ارقام و لاین ها در دو قطعه زمین مجزا و در هر قطعه در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار کاشته شدند. یکی از قطعات تا پایان فصل چهار مرتبه با سم فنیتروتیون سم پاشی و قطعه دیگر همزمان آب پاشی شد. نمونه برداری از تریپس های بالغ در مرحله گلدهی نمونه برداری از پوره ها در مراحل شیری و خمیری شدن دانه ها در هر کرت انجام شد. در زمان برداشت عملکرد دانه هر کرت و وزن هزار دانه در قطعه های سمپاشی شده وسمپاشی نشده نیز تعیین شد. تجزیه واریانس مرکب دو ساله برای قطعات سمپاشی نشده نشان داد که بین ارقام از نظر جمعیت حشره بالغ اختلاف معنی دار وجود ندارد اما از نظر جمعیت پوره ها بین آن ها اختلاف معنی دار وجود داشت. رقم های شتردندان و روشن به ترتیب با 69/8 و 73/8 پوره در سنبله کمترین و لاین M-78-20 و رقم برکت به ترتیب با 9/20 و 71/19پوره در سنبله بیشترین جمعیت پوره را داشتند. رقم برکت با وجود آلودگی بالا به پوره، کمترین درصد کاهش عملکرددانه و وزن هزاردانه را داشت. بر اساس شاخص SSI برای هزاردانه نیز رقم برکت با دارا بودن کمترین مقدار این شاخص به میزان 151/0 متحمل ترین و رقم پیشتاز با شاخص 472/2 حساس ترین رقم به خسارت تریپس بود. رقم سپاهان با دارا بودن SSI معادل 337/0 از ارقام متحمل به تریپس ارزیابی شد. قطعات سمپاشی شده و سمپاشی نشده از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی دار با یکدیگر نداشتند اما میانگین وزن هزار دانه در قطعه سمپاشی نشده به طور معنی دار کمتر از قطعه سمپاشی شده بود.