تنوع ژنتیکی خصوصیات زراعی و صفات مرتبط با کیفیت دانه ژنوتیپ های گندم دوروم

در این مطالعه 59 ژنوتیپ گندم دوروم موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر کرج به صورت مشاهده ای، از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و صفات مرتبط با کیفیت دانه در سال زراعی 88-1387 مورد بررسی قرار گرفتند. چهار رقم ویری ناک، سوایسون (گندم نان)، دنا و زردک(گندم دوروم) نیز به عنوان شاهد که بین ژنوتیپ ها کاشته شدند (با 14 بار تکرار). هر ژنوتیپ در دو ردیف 5/2 متری روی یک پشته کاشته شد. نتایج آزمایش تنوع بالائی را در ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد مطالعه نشان داد. عملکرد دانه ژنوتیپ ها از 5/300 تا 5/868 گرم در مترمربع متغیر بود. درصد پروتئین دانه رابطه مثبت و معنی داری با صفات طول پدانکل، درصد خوابیدگی، میزان رسوب زلنی و سختی دانه و رابطه منفی و معنی داری با صفات طول سنبله، وزن هزار دانه، تعداد و وزن دانه در سنبله داشت. گروه بندی ژنوتیپ ها با استفاده از تجزیه کلاستر به روش UPGMA نشان داد که برخی از گروه ها برای بعضی از صفات ارزش بالاتر از میانگین داشتند. در تجزیه مؤلفه های اصلی، سیزده متغیر بررسی شده به چهار مؤلفه با واریانس نسبی تجمعی 1/72 % اهش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده ژنوتیپ های شماره 15 (Wc-45704) و شماره 52 (P.S.No 3) داشتن خصوصیات زراعی و کیفیت دانه مطلوب مثل عملکرد دانه بالا، درصد خوابیدگی پایین، زودرسی، تعداد کم دانه چروکیده، درصد پروتئین مطلوب، اندیس گلوتن بالا و حجم رسوب SDS مناسب، نسبت به ژنوتیپ های دیگر در این مطالعه برتر بودند و می توانند در برنامه های به نژادی برای بهبود این صفات استفاده شوند.