گفتن حقیقت به بیمار در فرهنگ های مختلف و بیان دیدگاه های اسلام

در اخلاق پزشکی نوین، یکی از مهم ترین حقوق بیمار احترام به اختیار فردی است. بر اساس آن پزشک ملزم به ارائه ی اطلاعات لازم به بیمار است؛ به نحوی که او بتواند بر اساس اطلاعات دریافتی در مورد بیماری خود و شیوه پیگیری مراحل تشخیصی درمانی تصمیم بگیرد. این در حالی است که در بسیاری از فرهنگ ها و جوامع گفتن حقیقت در مورد تشخیص یک بیماری جدی و احتمالا مهلک امری مشکل و مورد بحث است.
آن چه در این مقاله خواهید یافت مروری بر برخی مطالعات انجام شده در جوامع مختلف و تا حدودی مقایسه ی دیدگاه ها در جوامع شرقی و غربی است. هم چنین، ذکر کلی دیدگاه اسلام در این خصوص، و اشاره به سیاست های جاری در کشورهای اسلامی، تاثیر فرهنگ اجتماعی بر رفتار عوام و خواص را وضوح بیشتری خواهد بخشید.
در جوامع مختلف، دیدگاه های متفاوتی در مورد حقیقت گویی و انتقال خبر بد به بیمار وجود دارد. به نظر می رسد تفوق اصل «اختیار فردی» در غرب، الزام بیان حقیقت به بیمار را در جوامع غربی قابل پذیرش نموده است. اما در بسیاری از جوامع شرقی، به علت محوریت خانواده و اولویت اصل «عدم ضرر» نسبت به «اختیار فردی» کتمان حقیقت بیماری امری رایج است. علل این امر در برخی مطالعات بررسی گردیده است. در بسیاری جوامع، حرکت به سوی افزایش توانمندی و آگاهی فردی برای تصمیم گیری آگاهانه مبتنی بر اختیار، شتابی قابل توجه دارد. آموزه های دینی اسلام، بر حق بیمار بر دانستن حقیقت و لزوم فراهم آوردن شرایط لازم برای بهره گیری بهتر از روزهای پایان حیات تاکید دارد؛ هرچند ملاحظات اخلاقی در خصوص عدم ایجاد ترس و نگرانی بی مورد در بیمار را نیز مورد توجه قرار می دهد.
تدوین و اجرای دستورالعمل های خاصی جهت تسهیل بیان حقیقت به بیمار در برخی کشورها به انجام رسیده است. در کشور ما نیز به نظر می رسد توجه به افزایش آگاهی های عمومی و نیز ارتقای مهارت های ارتباطی پزشکان و تیم پزشکی در خصوص نحوه ی انتقال خبر بد، در کنار تدوین دستورالعمل های لازم ضرورت دارد.