علل مرگ مغزی و نتیجه پیگیری آنها جهت اهدای اعضا در بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

مرگ مغزی آسیب غیرقابل برگشت مغز و ساقه مغز است و امروزه یکی از منابع اصلی تامین عضو می باشد. با این حال در ایران خانواده های کمی حاضر به اهدای عضو می گردند. هدف این مطالعه بررسی علل مرگ مغزی و میزان اهدای عضو در بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بود.

این مطالعه توصیفی در سال 1388 در بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد. پس از شناسایی بیماران مشکوک به مرگ مغزی، بیمار توسط یک هماهنگ کننده ماهر بررسی می شد و در صورت مناسب بودن برای اهدای اعضا، با خانواده وی مشاوره صورت می گرفت. در صورت رضایت خانواده و تایید نهایی مرگ مغزی، اهدای اعضا انجام می شد.

در 373 نفر از مجموع 467 بیمار، مرگ مغزی تایید شد. سن 29 نفر (8%) 15 سال یا کمتر (میانگین: 10 سال) و 344 نفر (92%) بیش از 15 سال (میانگین: 47 سال) بود. ترومای ناشی از تصادف (35%) شایعترین علت مرگ مغزی بود؛ دومین علت در بیماران 15 سال یا کمتر، تومورهای مغزی (14%) و در بیماران بزرگتر از 15 سال، خونریزی های مغزی و CVA ایسکمیک (هر کدام 14%) بود. در مجموع 184 نفر (49%) دهنده مناسب تشخیص داده شدند که با خانواده 160 نفر مشاوره شد. در 117 مورد (73%)، بستگان بیمار رضایت به اهدای اعضا ندادند، 2 بیمار (1%) پیش از اهدای عضو فوت شدند و اهدای عضو تنها در 41 نفر (26%) انجام شد. درصد اهدای عضو در دهندگان مناسب در بیماران ترومایی، خونریزی مغزی، CVA ایسکمیک و تومورهای مغزی به ترتیب 24%، 25%، 23% و 47% بود. با وجود اینکه 80% بیماران ترومایی، دهنده مناسب تشخیص داده شدند، در 74% موارد بستگان آنها رضایت به اهدای عضو نداشتند.

مطالعه حاضر نشان داد که شایعترین علت مرگ مغزی ترومای ناشی از تصادف است. با وجود اینکه اکثر بیماران ترومایی دهنده مناسب تشخیص داده می شوند، اما در بیش از دو سوم موارد بستگان بیمار رضایت به اهدای عضو ندارند. از اینرو برنامه ریزی برای ارتقای سطح فرهنگی جامعه برای آگاهی و شناخت ماهیت مرگ مغزی و لزوم اهدای عضو ضروری به نظر می رسد.