تولیدات علمی ده ساله ایرانیان در سطح بین المللی (1998- 2007)

مقاله حاضر به بررسی وضعیت تولیدات علمی ایران در نشریات بین المللی در ده ساله اخیر میلادی (1998-2007) و در نتیجه دانش ده ساله ایران در سطح بین الملل می پردازد.
روش/رویکرد پژوهش - کلیه ارقام استفاده شده در این مقاله حاصل تحلیل آماری خودکار حاصل از نتایج جستجوی اطلاعات در تابستان 1387 بر مبنای نام کشورها با محدودیت سال انتشار 1998-2007 به صورت یک دوره ده ساله و بدون محدودیت نوع مدرک و زبان در سایت موسسه اطلاعات علمی (ISI) [1] بر پایه اصول علم سنجی می باشد. سیستم طبقه بندی موضوعی سایت ISI با استفاده از اصطلاحنامه های تخصصی موجود در سایت در پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران [2] با زبان فارسی معادل سازی و به مرور تکمیل و بازبینی شده و برای تطبیق حوزه های علمی موضوعی با تقسیم بندی گروه های تحصیلی آموزش عالی در کشور ایران از کتاب آمار آموزش عالی ایران سال 1385 استفاده شده است.
چین، کره جنوبی، هند و ترکیه دارای رشد علمی بین المللی سریع می باشند و ایران، پاکستان، عراق، عربستان سعودی، کویت و مصر دارای رشد تدریجی و روزافزون هستند. نوع مدارک چاپ شده با 10/85 درصد عمدتا به صورت مقاله و بخشی از آن با 20/11 درصد به صورت خلاصه مقالات کنفرانس می باشد و بقیه انواع مدارک درصد ناچیزی از منابع اطلاعاتی مندرج در نشریات را به خود اختصاص داده اند.. بیشترین تولیدات علمی با 72/99 درصد به زبان انگلیسی است. محققین ایرانی بیشترین همکاری را به ترتیب با محققین آمریکایی با 90/3 درصد و کانادایی با 90/2 درصد و انگلیسی با 74/2 درصد و سپس با محققین کشورهای آلمان و استرالیا و فرانسه با هر کدام بالاتر از 1 درصد برای تولید علم داشته اند. دانشگاه تهران با 9/33 درصد بیشترین حضور را در بین موسسات یا دانشگاه ها در تولید علمی ایران داشته است. نشریه ای با نام APPLIED MATHEMATICS AND COMPUTATION با 34/2 درصد بیشترین مدارک علمی محققین ایرانی را به چاپ رسانیده است. موسسه ای با نام Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) با 18/10 درصد در بین پدیدآورندگان بیشترین تاثیر را در تولید علمی ایران داشته است. بیشترین سهم بودجه تولیدات علمی در ده سال اخیر صرف تحقیقات بین المللی در علوم پایه با 46 درصد و سپس در زمینه پزشکی با 24 درصد و بعد از آن در حوزه علمی فنی مهندسی با 22 درصد شده است. با اختلاف بسیار زیادی از این سه حوزه موضوعی، کشاورزی و دامپزشکی، علوم انسانی و هنر بودجه تحقیقات علمی بین المللی را به خود اختصاص داده اند. بیشترین تولیدات علمی در حوزه علوم پایه گرایشهای مختلف رشته شیمی با حداکثر79/9درصد و در حوزه پزشکی در زمینه داروشناسی و داروسازی با 54/11درصد و در حوزه فنی مهندسی رشته مهندسی شیمی با 80/11درصد در حوزه کشاورزی و دامپزشکی بیشترین تولیدات علمی در موضوع صنایع غذایی با 10/24درصد از کل مجموعه است ولی در زمینه موضوعاتی مثل اقتصاد کشاورزی و منابع طبیعی با کمی بیش از 0 درصد کمترین میزان تحقیقات علمی بین المللی انجام شده است. در حوزه علوم انسانی چند گرایش از روانشناسی با حداکثر 12/12 درصد و در حوزه هنر در زمینه عکاسی با 41/79درصد بیشترین تعداد را داشته اند. در بین 53 موضوع پزشکی، کتابداری پزشکی در مکان 46 قرار دارد همچنین در بین 52 موضوع علوم انسانی، علوم کتابداری و اطلاع رسانی در جایگاه 11 قرار دارد و تعداد مقالات چاپ شده در مجلات بین المللی در ده ساله اخیر در حوزه این علم 37 عدد و سایر علومی که بالاترین جایگاه را در حوزه علوم انسانی دارند 197 عدد است.
ایران برای رشد علمی بین المللی سریع تلاش بیشتری باید انجام دهد. نوع مدارک چاپ شده در نشریات بین المللی در طی ده سال گذشته عمدتا به صورت مقاله و بخشی از آن به صورت خلاصه مقالات کنفرانس می باشد و برای چاپ انواع دیگر در نشریات بین المللی باید بیشتر تلاش نمود. بیشترین تولیدات علمی به زبان انگلیسی است. در کشاورزی و دامپزشکی، علوم انسانی و هنر کمترین میزان تحقیقات علمی بین المللی انجام شده است و تلاش بیشتری را می طلبد. در ده ساله اخیر در حوزه کتابداری پزشکی مقالات بسیار اندکی به رشته تحریر در آمده که در مجلات علمی بین المللی معتبر به چاپ رسیده است و این امر نیازمند تلاش بیشتر کتابدارانی است که جهت تحریر تحقیقات علمی در زمینه اطلاع رسانی پزشکی فعالیت می نمایند. کوشش این افراد در مشارکت در تحقیقات بین المللی کتابداری باعث نمایاندن جایگاه ارزشمند این علم در حوزه پزشکی خواهد شد. بنابراین محققین کتابدار ایرانی باید تلاش بیشتری برای مشارکت در تحقیقات بین المللی داشته باشندا؛ همچنین کوشش بیشتر دربه رشته تحریر در آوردن مقالات مناسب در مجلات بین المللی معتبر، به تحقیقات علمی این رشته اعتبار و ارزش بیشتری خواهد بخشید.