«جای خالی سلوچ» نقد جامعه شناختی رمان

نقدجامعه شناختی 1 آثار ادبی، روشی است که به تحقیق و بررسی درباره طبقات مختلف جامعه و طرز رفتارها ودر این شیوه نقد،اثر ادبی ازاین دیدگاه». کنشهای متفاوت و متشابه ساختارهای اجتماعی در دوره معینی از تاریخ می پردازدکه اجتماع و هنرمند و اثر او با یکدیگر رابطه ای زنده و جدایی ناپذیر دارند، مورد بحث و ارزیابی قرار می گیرد. بنابراینمنتقد به دقت از زمان و مکانی که نویسنده در آن زیسته و اثر ادبی در آن بوجود آمده، آگاهی کامل به دست می آورد، تا«بتواند اثر را به منزله واکنش روحیه هنرمند نسبت به جامعه و برداشت های او از محیط مورد مطالعه قرار دهد.((میرصادقی، 267،1377چنین نقدی قادرست از». اهمیت نقد جامعه شناختی، در تفسیر و تبیین مشخصات جامعه شناختی یک دوره استطریق کمک به خواننده و آگاهاندن او که چرا پاره ای خطاها از مشخصات آثار ادبی عصر معینی است، بر معلومات ویبیفزاید‐حتی می تواند ماهیت چنین خطاها را تبیین کند،اگر چه پی بردن به خطا بودن آنها فقط با تکیه بر معیارهای ادبی.(1369، دیچز، 552) «محض صورت می گیردمحمود دولت آبادی به شهادت آثارش یکی از توانا ترین داستان نویسان امروز ایران است. وی با انتشار رمان «جایخالی سلوچ» توانست جایگاه خود را در میان نویسندگان برجسته ادبیات داستانی تثبیت کند. تنوع و تعدد شاخصه هایمثبت زبانی و ادبی دولت آبادی در این اثر با مضامینی از جمله فقر و گرسنگی، مناسبات زناشویی در شرایط نابسامان اجتماعی، مصائب پایان ناپذیر مردم ستم دیده و رنج کشیده روستایی، اصلاحات ارضی و تقابل سنت و تجدد، همراه شدهو در مجموع ستون فقرات هنر نویسندگی وی را تشکیل داده است.رابطه میان آفرینش ادبی و اوضاع «جای خالی سلوچ» نگارندگان این نوشتار برآنند تا با بررسی جامعه شناختی رماناحوال اجتماعی و تاریخی نویسنده را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند و راهگشای نوعی نگرش تازه در برخورد هنری وعلمی با یک اثر ادبی باشند.