بررسی تاثیر تحولات شاخص های منتخب فرهنگی بر رشد اقتصادی در ایران

در حوزه مسائل رشد و توسعه اقتصادی، تحلیلی تحولات فرهنگی جامعه از جایگاه ویژه ای برخوردار است. شاخص های فرهنگی می تواند هم به عنوان عاملی درون زا و هم عاملی برون زا از طریق تاثیر بر عوامل تولید (خصوصا عامل انسانی) در رشد اقتصادی نقش داشته باشد. بررسی تحولات اقتصادی بدون توجه به مقوله توسعه فرهنگی امکان پذیر نیست. در ادبیات اقتصادی، امروزه سرمایه محدود به سرمایه های فیزیکی نیست؛ بلکه شامل سرمایه های انسانی، فرهنگی، اجتماعی و طبیعی نیز می شود. مقاله حاضر، ابتدا به تحلیل وضع موجود برخی شاخص های فرهنگی و روند تحولات آن در ایران پرداخته، سپس به چگونگی تاثیر گذاری این شاخص ها بر رشد اقتصادی در ایران پرداخته است. هدف این مقاله تبیین و بررسی میزان تاثیر گذاری برخی شاخص های فرهنگی بر رشد و توسعه اقتصادی در ایران طی سال های 1387-1354 به روش الگوی خود رگرسیون با وقفه های توزیع شده (ARDL) می باشد. در این راستا از شاخص هائی همچون سطح دانش و سواد، نرخ خالص ازدواج، میزان استفاده از ظرفیت سینما، مطبوعات و هنجارهای اجتماعی، که شاخص های منتخب تاثیر گذار فرهنگی بر عامل انسانی تولید و در نتیجه رشد اقتصادی بوده در مدل استفاده شده است. آزمون مدل طی سه مرحله انجام گردید: تحلیل پویا، تحلیل بلند مدت و آزمون تصحیح – خطا یا ECM. آزمون ثبات مدل نیز با استفاده از روش های CUSUM و CUSUMQ انجام گردید. نتایج به دست آمده بیانگر رابطه مثبت و کاملا معناداری بین شاخص های منتخب و رشد اقتصادی است و میزان این تاثیر در بلند مدت بیشتر از کوتاه مدت است.