امکان سخن گفتن از خدا, از دیدگاه ویلیام آلستون

ویلیام آلستون اعتقاد دارد: پرسش اصلی بحث «سخن گفتن از خدا» این است که «آیا ما می توانیم از طریق زبان طبیعی به طور حقیقی، معنادار و صادق درباره خداوند و اوصاف و افعال او سخن بگوییم».
آن چه سبب دشواری این شیوه خاص سخن گفتن شده است، از یک سو به محدودیت های زبان طبیعی و قالب ها و مدل های آن و از سوی دیگر، به نحوه وجود منحصر به فرد خداوند و تعالی و به کلی دیگر بودن او مربوط می شود.
زبان عادی و رایج ما متناسب با همین عالم امکانی و جسمانی و محدود است. مفاهیم رایج در این زبان در خور این عالم و متناسب با آن هستند. چگونه می توان از طریق همین مفاهیم و مدل ها درباره امری متعالی سخن گفت که با این عالم و حوادث رایج در آن هیچ شباهتی ندارد؟
مفاهیم امکانی، جسمانی و محدود چگونه می توانند از موجود و واجب الوجود به بسیط، مجرد، نامتناهی حکایت کنند؟ آلستون در پاسخ به این پرسش معتقد است: ما می توانیم با استفاده از همین زبان عادی و مفاهیم رایج در آن، زبان دیگری بسازیم که هم قابل اطلاق بر خداوند و هم قابل اطلاق بر انسان باشد.
او معتقد است که برای رسیدن به این مطلوب باید ویژگی های امکانی، جسمانی و زمانی و مکانی این مفاهیم را کنار نهاده، هسته اصلی معنا را که امری مشترک بین خدا و انسان است، به خدا نسبت دهیم از دیدگاه آلستون، ما ممکن است بتوانیم مفاهیمی از قبیل عشق، علم و قدرت را پالایش کنیم؛ یعنی آن ها را از تمام ویژگی های مخلوقانه ای که متناسب با زمانمندی، جسمانیت و غیره است، بپراییم و هسته ای از معنا را باقی نگه داریم که قابل اطلاق بر خداوند باشد. چنین واژه های پیراسته ای را می توان به نحو حقیقی بر خداوند اطلاق کرد و با استفاده از آن ها می توان گزاره های صادقی درباره خدا سامان داد.
آلستون در راه رسیدن به این مطلوب، به نظریه «کارکردگرایی» متوسل می شود. در نظر وی، کلید اصلی داشتن زبان حقیقی مشترک میان خالق و مخلوقات در این نکته نهفته است که ما بتوانیم مفهوم واحد و مشترکی را از اوصاف خدا و انسان به دست آوریم. او مد عی است که به رغم تفاوت آشکاری که میان خدا و انسان وجود دارد می توان به این مفاهیم مشترک دست یافت و خاستگاه انتزاع این مفاهیم مشترک کارکرد و عمل مشترک این اوصاف، در خدا و انسان است. واقعیت علم خدا و علم انسان فی حد ذاته مفهوم مشترکی با هم ندارند و ما می توانیم با توجه به کارکرد مشترک و واحد علم در خدا و انسان، به مفهوم کارکردی واحد و مشترکی دست یابیم که هم قابل اطلاق بر خداوند و هم قابل اطلاق بر انسان باشد.