تحلیل روابط شخصیت ها در منظومه ی لیلی و مجنون نظامی

مساله ی اساسی این مقاله تحلیل روابط و مناسبات شخصیت ها در لیلی و مجنون نظامی است. در این تحلیل، از الگوی کنش گر گریماس استفاده شده است. شش نقش اصلی یا به تعبیر گریماس، کنش گر، در این روایت بازیابی شده که عبارتند از: فرستنده، پذیرنده، فاعل، هدف، یاری گر و بازدارنده. براساس نتایج حاصل از این تحقیق، در روایت لیلی و مجنون، فرستنده: عشق است که یک مفهوم انتزاعی است نه یک شخصیت عینی؛ پذیرنده: لیلی و مجنون؛ فاعل: مجنون و سپس لیلی؛ رسیدن لیلی و مجنون به یکدیگر؛ یاری گر: خویشان و اطرافیان مجنون و کنش گر بازدارنده: پدر لیلی و سپس ابن سلام است.
از این پژوهش برمی آید که الگوی گریماس در تحلیل شخصیت های منظومه ی لیلی و مجنون تا حدی مفید و کارآمد است؛ براساس این الگو، خواننده با ذهنیتی روشن می تواند روابط و مناسبات شخصیت ها را دنبال کند و برخی از ویژگی هایی را که گریماس برای حکایت های فولکلوری برمی شمارد، در این روایت می توان دید؛ از جمله این که قهرمان هم فاعل و هم، پذیرنده است. در این داستان، «فاعل» به گونه ای است که هم بر لیلی انطباق می یابد و هم بر مجنون و هر دو به نوعی پذیرنده نیز هستند.