بررسی علل و عوامل موثر بر عدم گزارش دهی اشتباهات دارویی کارکنان پرستاری بیمارستان بهارلو از دیدگاه آنها در سال 1389

اشتباهات شغلی از موارد غیر قابل اجتناب در اکثریت حرفه ها به ویژه حرفه های بهداشتی درمانی می باشد.گزارش نمودن اشتباهات دارویی از یک سو موجب حفظ و رعایت ایمنی بیمار و از سویی دیگر به عنوان یک گنجینه اطلاعاتی ارزشمند در راستای پیشگیری از بروز اشتباهات دارویی در آینده محسوب می گردد.هدف از این مطالعه، تعیین علل و عوامل موثر بر عدم گزارش دهی اشتباهات دارویی کارکنان پرستاری از دیدگاه آنها می باشد.
برای انجام این پژوهش که از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد، از مجموع 200 نفر پرسنل پرستاری شاغل در بیمارستان، 140 نفراز مجموع پرستاران شاغل در شیفتهای صبح، عصر و شب بیمارستان بهارلو در سال 1389 برای شرکت در این پژوهش اعلام آمادگی نمودند(میزان پاسخگویی 70% بود). بقیه پرستاران به دلیل عدم تمایل در شرکت در پژوهش، از بررسی خارج شدند. نظرات پرستاران در مورد علل عدم گزارش دهی اشتباهات دارویی با استفاده از پرسشنامه تنطیم شده بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت اندازه گیری گردید. این پرسشنامه شامل سه حیطه ترس از پیامد های گزارش دهی(11گویه)،عوامل مدیریتی(5گویه) و فرایند گزارش دهی (3 گویه) بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss نسخه 5/11 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در کل جمعیت مورد مطالعه 6/98 %زن، 50 % متاهل، 9/97 %کارشناس، 3/79 %پیمانی، 7/75 %شیفت در گردش، 9/52 %دارای سابقه کار کمتر از 5سال بودند. میانگین سنی شرکت کنندگان در مطالعه 67/4±48/29 سال بود.علل گزارش نکردن اشتباهات دارویی به شرح ذیل بود: میانگین امتیازات در حیطه ترس از پیامدهای گزارش دهی، عوامل مدیریتی و فرآیند گزارش دهی به ترتیب 68/1 ±09/3، 12/1±68/3 و 26/1 ± 73/2 بود. یافته ها نشان داد حیطه عوامل مدیریتی مهم ترین علت گزارش نکردن اشتباهات دارویی در پرستاران بود. با استفاده از آزمونهای آنوا و T -test مشخص شد پرستارانی که با حیطه های ترس از پیامدهای گزارش دهی و عوامل مدیریتی به عنوان دلایل عدم گزارش اشتباهات دارویی توافق داشتند(امتیاز بیشتری در این زمینه داشتند)، اغلب در شیفت در گردش مشغول به ارائه خدمت بوده) 04/0=p) و در استخدام آنها پیمانی) 03/0=p) بوده اند. آزمون 2χ نیزنشان داد که میانگین هر سه حیطه بررسی شده با افراد گروه سنی 35-25 سال ارتباط معنی دار داشته است (001/0p <).
عوامل مدیریتی و ترس از پیامدهای گزارش دهی دو مانع مهم گزارش دهی اشتباهات دارویی در پرستاران است. با عنایت به ارتباط معنی دار بین شیفت در گردش و پیمانی بودن استخدام که هردو مورد حاکی از جوان بودن و تجربه حرفه ای محدود پرستاران شاغل می باشد(غالبا«پرسنل در گردش و پیمانی سابقه زیر 5 سال دارند)(جدول شماره یک) و با توجه به اهمیت ایمنی بیمار، لزوم ایجاد رابطه مثبت بین مدیران پرستاری و کارکنان پرستاری، تامین فضای همکاری صمیمی و طراحی بسته آموزشی ضمن خدمت برای پرستاران در بدواستخدام در خصوص اشتباهات دارویی، عواقب و نتایج آنها و ضرورت گزارش دهی اشتباهات اجتناب ناپذیر می نماید.ترویج فرهنگ ایمنی بیمار نیز بی تردید یکی از راهکارهای اساسی کاهش خطاهایی از این دست خواهد بود. به کارگیری رویکرد سیستمی به منظور بررسی عوامل زمینه ساز، برطرف کردن این عوامل تا حد ممکن و طراحی سیستمی برای گزارش دهی اشتباهات کاری خصوصا» اشتباهات دارویی حائز اهمیت است.