طغرایی و شرح کتاب / الرحمه جابر ابن حیان

کتاب الرحمه جابر بن حیان (که جابر مطابق سنت در قرن دوم هجری می زیسته است) در زمرهٴ رسائل اساسی و بی همتا در حوزهٴ کیمیا در اسلام به شمار می رود. این رساله که مشتمل بر عبارات موجز و مغلق است، توجه کیمیاگران را به خود جلب کرده است و شروح بی شماری بر آن به رشتهٴ تحریر درآمده است. ابو اسماعیل حسین بن علی طغرایی اصفهانی (م. 515)، به نوبهٴ خود، تفاسیری پر اهمیت بر این اثر نگاشته است. ما بر پایهٴ مفاتیح الحکمه، شرح کتاب الرحمه که یکی از موثق ترین شرح های وی است، تفسیر برخی موضوعات اساسی طرح شده در کتاب الرحمه، نظیر انتقال مکتوب اسرار کیمیا، قیاس، اصل ماده، مطابقت عالم صنعت و عالم صغیر بشری، استعارهٴ تخم مرغ، زر حکما و زر عوام، تناسخ در نزد جابر و تدبیر نفوس را استخراج و معرفی کرده ایم. از آنجا که اکثر آثار طغرایی تاکنون به چاپ نرسیده است، این تحقیق بر پایه نسخ خطی وی انجام شده است.