طراحی و روانسنجی پرسشنامه سو رفتار نسبت به سالمندان در خانواده

پژوهش حاضر با هدف طراحی و تعیین ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ای متناسب با معیارهای فرهنگی جامعه ایرانی جهت بررسی سوء رفتار با سالمندان در خانواده انجام شده است.
مطالعه حاضر یک پژوهش روش شناختی است که در 3 مرحله انجام گرفت. در مرحله اول محققین با استفاده از روش پدیدارشناسی به تبیین مفهوم سوء رفتار با سالمندان در خانواده پرداختند. در مرحله دوم، عبارات پرسشنامه، بر اساس مصاحبه های بدون ساختار با قربانیان سالمندآزاری و استقراء از گروه متخصصین، تدوین گردید. سپس در مرحله سوم، ویژگی های روانسنجی پرسشنامه با بهره گیری از روانی صوری، روایی محتوا، روایی سازه، همسانی درونی و ثبات، مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله اخیر، 325 سالمند تهرانی به صورت تصادفی از بیمارستان ها و کانون های جهاندیدگان منتخب شهر تهران، انتخاب شده، در مطالعه شرکت کردند.
بر اساس نتایج حاصل از مرحله اول و دوم مطالعه، پرسشنامه اولیه شامل 78 عبارت ارایه شد. پس از تعیین روایی صوری و محتوا به صورت کمی و کیفی، عبارات پرسشنامه به 49 عبارت کاهش یافت. نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی در این پرسشنامه، بیانگر وجود 8 عامل بود: غفلت مراقبتی، سوء رفتار روان شناختی، سوء رفتار جسمی، سوء رفتار مالی، سلب اختیار، طردشدگی، غفلت مالی و غفلت عاطفی. این 8 عامل در مجموع 79/93 درصد از واریانس کل آزمون را تبیین می نمودند. نتایج روش تحلیل مقایسه ای گروه های شناخته شده در پارامترهای وضعیت عملکردی و بستری مجدد، نمایانگر تفاوت های قابل ملاحظه ای بین گروه ها بود. محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، موید همسانی درونی بالای پرسشنامه (0/9-0/975) و ثبات از طریق آزمون مجدد 0/99 بود.
یافته ها، حاکی از آن است که پرسشنامه حاضر با عنوان «پرسشنامه بررسی سوء رفتار با سالمند در خانواده» با 49 عبارت، و وجود ویژگی هایی نظیر طراحی ابزار، بر اساس درک مفهوم سوء رفتار از دیدگاه سالمند ایرانی و مبتنی بر تجربیات زیسته آنان، تبیین کلیه اشکال سوء رفتار با سالمند در خانواده، نمره گذاری ساده، پایایی و روایی مناسب و قابلیت به کارگیری در موقعیت های مختلف، از سوی ارایه دهندگان خدمات بهداشتی، از جمله پرستاران، ابزاری مناسب جهت بررسی سوء رفتار با سالمند در خانواده های ایرانی است.