شناسایی و تجزیه و تحلیل الگوهای تراز میانی جو در سال های پر بارش ایران

جریان های جوی تراز لایه میانی جو نقش تعیین کننده ای در تغییرات بارش ایران دارند. بر این اساس، در این مقاله داده های روزانه ارتفاع ژئو پتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال ساعت 12GTM برای مختصات صفر تا هفتاد درجه طول شرقی و ده تا شصت درجه شمالی در سال های پر بارش ایران(1974، 1976، 1982، 1986، 1992) از پایگاه داده های اقلیمی NCEP/NCAR استخراج شد. برای انتخاب مهمترین مؤلفه ها، اصل تبیین بیش از یک درصد، مبنا قرار گرفت. این تحلیل نشان داد که با سیزده مؤلفه می توان حدود 92 درصد تغییرات داده ها را تبیین کرد. براین اساس، مقادیر سیزده مؤلفه مبنا در 1827 روز(با توجه به وجود دو سال کبیسه)و هفت الگوی گردشی قابل شناسایی است. الگوی گردشی شماره 1، معرف حاکمیت یک پر ارتفاع برروی شمال ایتالیا و یک فرود بسیار عمیق برروی عراق است که تا عرض های 20 درجه کشیده شده است. ایران در بخش شرقی فرود مذکور قرار گرفته است، الگوی گردشی شماره 2 معرف استقرار یک فرود بسیار عمیق برروی مدیترانه و دریای مرمره تا غرب دریای سیاه است، برروی ایران جریان ها حالت مداری پیدا می کنند. الگوی گردشی شماره 3 توالی فراز و فرود در حوالی مدار های 35 تا 40 درجه را نشان می دهد، برروی ایران فرود نسبتا کم عمقی حاکم است، الگوی شماره 4 که نماینده آن روز 21 دسامبر 1982 است، معرف یک فرود بسیار عمیق همراه با سردچال برروی قبرس است. برروی ایران یک کم ارتفاع حاکم است، الگوی شماره 5 معرف استقرار یک فرود کم عمق برروی دریای سیاه است که احتمالا بخشهای شمالی و شمال غربی ایران را تحت تاثیر خود قرار داده است. الگوی شماره 6 بیانگر حاکمیت یک فرود برروی دریای خزر است که زبانه آن تا دریای سیاه و حتی دریای مدیترانه کشیده شده است، برروی ایران یک پر ارتفاع قرار گرفته است، الگوی شماره 7 معرف استقرار یک پر ارتفاع برروی کشور عراق می باشد که سراسر ایران را در برگرفته است، در امتداد شمال شرقی دریای خزر یک فرود مشاهده می شود. تحت استقرار هر یک از الگو های مذکور، کشور ایران با افزایش بارندگی نسبت به میانگین مواجه است