فون، وفور و پراکندگی پشه خاکی ها در سه منطقه آندمیک بیماری لیشمانیوز جلدی روستایی در استان فارس

لیشمانیوز جز یکی از مهمترین بیماری های گرمسیری است که عامل بیماری(انگل لیشمانیا)، توسط گزش گونه هایی از پشه خاکی های ماده منتقل می شود. با توجه به وفور بالای پشه خاکی ها در اکثر مناطق ایران، شناسایی گونه های پشه خاکی به عنوان ناقلین و تعیین وفور و پراکندگی آنها در مناطق اندمیک بیماری در برنامه ریزی برای کنترل بیماری موثر است.
این مطالعه به روش توصیفی- مقطعی انجام شد، پشه خاکی ها از 17 روستای سه منطقه تحت مطالعه با هماهنگی مسئولان بهداشتی استان انتخاب شدند تا پوشش لازم داده شود. نمونه ها با استفاده از تله چسبان و تله نورانی CDC صید و جمع آوری شدند. سر و انتهای بدن پشه خاکی ها جدا و با استفاده از محلول برلیز(Berlese) روی لام مونته و با استفاده از میکروسکوپ و کلید تشخیص مورد شناسایی قرار گرفته و تعیین گونه شدند.
در مجموع 3178 عدد پشه خاکی جمع آوری گردید، پشه خاکی ها شامل فلبتوموس پاپاتاسی، فلبوتوموس برگروتی، فلبوتوموس الکساندری، فلبوتوموس سرژنتی، فلبوتوموس مونگولنسیس، فلبوتوموس توبی و سه گونه سرژنتومیا دنتاتا، سرژنتومیا سینتونی و سرژنتومیا تایبریادیس از زیر جنس سرژنتومیا تعیین گونه شدند. پشه خاکی ها پس از تشخیص بر اساس نوع گونه و از نظر زیستگاه های محل جمع آوری، تفکیک شدند. پشه خاکی های ماده از نظر حالت های مختلف شکمی مشخص شدند که بیشترین آنها، مربوط به پشه خاکی های خون نخورده بوده است.
گونه های مهمی از پشه خاکی ها در این مطالعه صید و شناسایی شدند که ناقلین قطعی و احتمالی لیشمانیوز جلدی نوع روستایی در ایران را نیز در بر می گیرند. فلبوتوموس پاپاتاسی در این مناطق گونه غالب می باشد و تنها پشه خاکی است که به عنوان ناقل قطعی در ایران تایید گردیده است. با شناخت خصوصیات و ویژگی های ناقلین، تغییرات جمعیتی و اکولوژیکی پشه خاکی ها امکان کنترل بیماری در منطقه بهتر میسر خواهد بود.