گزارش پروانه Pandesma robusta Walker (1958) (Lep.: Noctuidae) از ایران و تعیین میزان خسارت آن در درختان آکاسیا Acacia albidula (Del.) در جنگلهای منطقه بوشهر

آکاسیا آلبیدا Acacia albida Del.)) یا آکاسیای حلقه سیبی با داشتن گل آذین های سنبله از بقیه آکاسیاها که دارای گل آذین سرسان مانند (کلاپرک) می باشند منفک می شود (شکل 1). زیستگاه این گونه از آکاسیا در جهان از ساواناهای خشک و بسترهای رودخانه ای شمال آفریقا، سنگال، گامبیا، سودان، اتیوپی و سومالی تا آنگولا و نامبیا ادامه می یابد. تنها منطقه رویشگاه طبیعی این گونه در ایران قطعه 30 هکتاری در مجاورت روستای رزم آباد دشتی واقع در شمال شرقی شهر خورموج در استان بوشهر می باشد. این گونه در سال1376 به عنوان زیرگونه (Acacia albida Del. Subsp. Surculosa Djavanshir، Emtehani & Djazirei) در ایران معرفی شده است (شکل 2) (جوانشیر و همکاران، 1376)..درختان این گونه در اسفندماه گل می دهند ولی بر روی این درختان میوه تشکیل نمی شود. آفات یکی از عواملی هستند که می توانند در تشکیل نشدن میوه در گیاهان مؤثر باشند، اگرچه در خصوص آفات و بیماری های درخت آکاسیا آلبیدا گزارشهایی موجود است، ولی هیچ گزارشی در خصوص آفات گل و میزان خسارتهای ناشی از آن در ایران وجود ندارد. این تحقیق به شناسایی آفت گل و میزان خسارت آن در این گونه می پردازد. بررسی برای جمع آوری آفت گل آکاسیا آلبیدا از اوایل اسفندماه که گل آذین های سنبله این گونه در منطقه رزم آباد شهرستان دشتی در استان بوشهر ظاهر می شود آغاز گردید. لاروهایی به طول پنج میلی متر که در حال تغذیه از قسمتهای مختلف گل بودند جمع آوری و پس از انتقال به اتاق رشد در ظرفهای پرورش که دارای منافذی جهت تهویه هوا بودند قرار داده شدند تا حشره کامل به دست آید. پرورش در شرایط دمایی بین30-28 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی60 درصد و تناوب نوری 6 ساعت تاریکی و 18 ساعت نور انجام شد. جهت تغذیه لاروهای جوان از گل آذین های چیده شده آکاسیا آلبیدا که در یخچال نگهداری می شدند استفاده گردید. روزانه گل آذینهای آکاسیا آلبیدا به لاروها داده شد و همزمان ظروف پرورش نظافت گردید. این آزمایش تا تشکیل شفیره ادامه یافته و مراحل رشد و نمو لاروها تا تشکیل شفیره و حشره کامل ثبت گردید. به طوری که با مراجعه به منابع معتبر و ارسال نمونه به مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور نام علمی آن تعیین گردید. برای بررسی میزان خسارت، 10 پایه درخت آکاسیا آلبیدا به طور تصادفی در این ذخیره گاه انتخاب شد. بر روی هر درخت پنج شاخه به طور تصادفی انتخاب شد و تعداد20 گل آذین چیده و پس از انتقال به آزمایشگاه تعداد کل گلها یا جوانه ها و تعداد گلها یا جوانه های خسارت دیده شمارش و ثبت گردید. بدلیل عمر کوتاه گل در این گیاه، نمونه برداری فقط یکبار انجام شد. میزان خسارت آفت به صورت میانگین درصد جوانه یا گل خسارت دیده در کل ذخیره گاه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که آفت گل در درخت آکاسیا آلبیدا در استان بوشهر حشره ای بنام Pandesma robusta از راسته Lepidoptera، تیره Noctuidae، زیر تیره Catocalinae و قبیله Ophiusini می باشد. این حشره گونه ایست که بیشتر در مناطق حاره ای به ویژه از جزایر قناری و آفریقای شمالی گزارش شده است. لاروهای این حشره روی گونه های Acacia spp.و Prosopis spp. گزارش شده اند. البته پراکنش این گونه کم و حتی بر روی گیاهان فوق الذکر به ندرت یافت شده است. تحقیق حاضر اولین گزارش از این حشره در ایران و بر روی گیاه آکاسیا آلبیدا است. نتایج میزان خسارت این آفت بر روی ده پایه از درخت آکاسیا آلبیدا نشان داد که متوسط میزان آفت زدگی گل در این گیاه توسط لاروهای این حشره حدود 9/25 می باشد و درصد آفت زدگی در بین پایه های مطالعه شده از 10 تا 38 درصد متغیر بود.