مطالعه آثار دگرآسیبی زعفران (Crocus sativus L) بر روی جوانه زنی و رشد دانه رستهای چهار رقم سورگوم (Sorghum bicolor L)

زعفران از محصولات مهم زراعی ایران، گیاهی چند ساله است که تکثیر آن از طریق بنه ها صورت می گیرد. میزان محصول زعفران معمولا 5 الی 6 سال بعد از کشت اولیه کاهش می یابد به همین دلیل کشاورزان اقدام به کشت مجدد بنه های جدید زعفران یا کشت جایگزین می نمایند. سورگوم می تواند یکی از نامزدهای احتمالی کشت جایگزین باشد. از این رو در تحقیق حاضر تلاش گردید تا اثر عصاره برگ، بنه و گلپوش زعفران بر روی جوانه زنی و تغییر تعدادی از پارامترهای رشد چهار رقم سورگوم در مرحله اولیه استقرارآنها بررسی شود. با استفاده از پودر خشک اندامهای مختلف زعفران، عصاره های آبی در غلظتهای صفر (آب مقطر)، 1، 2 و 4 درصد (w/v) و عصاره های الکلی در غلظتهای صفر (آب مقطر)، 25/0، 5/0 و 1 درصد (w/v) تهیه گردید و بذرهای سترون شده سورگوم با روش کاغذ صافی مرطوب تحت تاثیر ترکیبات دگر آسیب زعفران قرار داده شد. کلیه آزمایشها به صورت طرح آماری فاکتوریل در قالب بلوکهای کاملا تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد عصاره های آبی و الکلی فوق درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه، ساقه، برگ و وزن تر و خشک دانه رستهای تمامی ارقام سورگوم را کاهش داد. تحت اثر مواد دگرآسیب، رشد ریشه نسبت به برگ و ساقه به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافت. اندازه گیری وزن خشک ساقه و ریشه نیز نشان داد که میزان تجمع زیتوده در ساقه کمتر تحت تاثیرقرار می گیرد. علی رغم رشد کمتر ریشه محتوای آب دانه رستها تغییر محسوسی نکرد بنابراین به نظر می رسد که سورگوم از طریق تنظیم اسمزی و اثر رقت بر شرایط دشوار غلبه می کند. با مقایسه اثرات دگر آسیبی اندامهای گوناگون زعفران به نظر می رسد که اثربازدارندگی رشد عصاره گلپوش و برگ شدیدتر از عصاره بنه می باشد. همچنین نتایج نشان داد با توجه به ویژگی هایی نظیر کاهش سرعت جوانه زنی، کاهش طول ریشه و وزن خشک ریشه و ساقه، کاهش نسبت طول ریشه به ساقه، رقم علوفه ای اسپیدفید حساس ترین رقم مورد مطالعه بود. اما ارقام دانه ای کیمیا و پیام با وجود آن که درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی آنها کمتر بود، اما در روزهای پس از جوانه زنی با داشتن سطح برگی بزرگتر، عدم تاثیر مواد دگر آسیب زعفران بر رشد طولی ساقه وافزایش نسبی وزن خشک ریشه و ساقه مقاوم تر بودند.