پروین اعتصامی در گذرگاه ادبیات تعلیمی

پروین اعتصامی، اخلاقیات را از طریق مناظره ها به تصویر می کشد و با فن مناظره میان اشیا با یکدیگر، به طور فردی و اجتماعی به مسائل اخلاقی می پردازد. وی در تعالیم انسانی خود، انسان را مادرانه به جبه الهی و انسانی فرامی خواند؛ به گونه ای که در تعالیم انسانی فردی خود به مؤلفه های اخلاقی، همچون تقوی، پاکی، راستی، علم اندورزی، خردورزی، هنرورزی و پرهیز از هوی و هوس و امثالهم توجه دارد و در تعالیم انسانی اجتماعی به بیان دردها و رنج های اجتماعی می پردازد. با نگاهی عمیق به اشعار وی درمی یابیم که تعالیم اجتماعی موجود، حول مسائل اجتماعی آزادیخواهی، انسان دوستی، همدردی با دیگران، حمایت از مردم، تشویق به واقع بینی و تلاش، تعاون و همکاری و حمایت از یتیمان می گردد؛ در واقع موضوعات اصلی شعر وی جبر یا تقدیر، بیان حال توده مردم در برابر استثمارگرایی طبقات اشراف و وضع نابسامان بیوه زنان، سالخوردگان و تهی دستان جامعه است. پروین اعتصامی، بدین سان، آینده را در برابر مخاطبان خود قرار می دهد؛ همچنین کژی ها و کاستی های جامعه و قصور آن ها نسبت به تعهدات اخلاقی و پیامدهای آن را به تصویر می کشد.