آگاهی و دیدگاه مخاطبان از دستورالعمل اعلام عمومی نتایج پژوهش ها و نوآوری های عرصه علوم پزشکی

رسانه ها به عنوان مهم ترین ابزار در انتشار اخبار سلامت به مردم ایفای نقش می نمایند. دستورالعمل وزارت بهداشت در خصوص شرایط اعلام عمومی نتایج پژوهش ها را می توان به عنوان اولین سیاست کنترلی کشور در انتشار اخبار سلامت در نظر گرفت. این مطالعه به بررسی میزان آگاهی و دیدگاه خبرنگاران سلامت، پژوهشگران و مدیران پژوهش حیطه سلامت در خصوص دستورالعمل فوق پرداخت.

مطالعه به دو روش کیفی و کمی انجام شد. در بخش کیفی از نظرات 23 نفر از پژوهشگران، خبرنگاران سلامت، و مسوولین مراکز تحقیقاتی در قالب 6 مصاحبه عمیق فردی و 4 بحث متمرکز گروهی استفاده گردید. محتوای مصاحبه ها به روش تماتیک با استفاده از نرم افزار Open code مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش کمی و به عنوان یک مطالعه سریع تکمیلی، اطلاع رسانی دستورالعمل با پرسش از مسوولین روابط عمومی 41 دانشگاه علوم پزشکی و 24 پژوهشگر که نتایج پژوهش های آنها در طول یک ماه اخیر در رسانه های عمومی به انتشار رسیده بودند، مورد بررسی قرار گرفت.

در بخش کیفی، دستورالعمل در سه حیطه اطلاع رسانی، محتوا و ضمانت اجرایی مورد بررسی قرار گرفت. اکثریت شرکت کنندگان در مصاحبه ها از وجود دستورالعمل بی اطلاع بودند. از نظر محتوا مواردی مانند جامع و کامل نبودن بندهای دستورالعمل، عدم وضوح و شفافیت در بندهای ذکر شده، مشخص نبودن گروه های مخاطب آن، و نداشتن ضمانت اجرایی ذکر گردید. در بخش کمی، 28 (8/71%) روابط عمومی دانشگاه های علوم پزشکی کشور و 21 نفر (5/87%) از پژوهشگران در خصوص وجود دستورالعمل بی اطلاع بودند.

انتشار عمومی یافته های پژوهشی و نوآوری های سلامت، متناسب با افزایش تولید علم در کشور اهمیت می یابد. اعمال حاکمیت پژوهش و وجود راهنماهای الزام آور مناسب در این زمینه ضروری است. دستورالعمل فعلی از نظر محتوا دارای نواقصی است که در عمل امکان اجرایی شدن آن را کاهش می دهد. مناسب است در صورت بازنگری از ذی نفعان و افراد صاحب نظر (از جمله قانون گذاران، کارشناسان خبری، و شخصیت های علمی) استفاده گردد.