بررسی انطباق الگوی بومی توسعه کالبدی - فیزیکی روستای تمبکا شهرستان زابل با جهت حرکت طوفان های شن و ماسه

وزش باد و حرکت شن و ماسه ها، تابع جهت، سرعت و تداوم حرکت بادهایی موسوم به «بادهای 120 روزه سیستان» می باشد. چنانچه رفتار و مکانیزم پدیده های طبیعی و به ویژه طوفان های شن و ماسه در سطح منطقه سیستان متناسب با طرح های فیزیکی - کالبدی شناسایی و اجرایی گردد، فواید متعددی در ابعاد فیزیکی - کالبدی، اقتصادی و اجتماعی عاید ساکنان منطقه خواهد شد. با این نگرش، هدف مقاله حاضر بررسی تطبیق الگوی توسعه کالبدی- فیزیکی روستای تمبکاء با حرکت شن و ماسه های بادی منطقه سیستان است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و بررسی های میدانی می باشد. منطقه مورد مطالعه شامل روستای تمبکاء و محدوده نفوذ آن است. ابتدا داده ها و اطلاعات مرتبط با انباشت شن و ماسه در سطح روستای تمبکاء به طور مستقیم در طی دوره های زمانی ماهانه و سالانه برداشت شدند، سپس بر اساس تجربیات میدانی نگارندگان و بررسی سابقه فیزیکی - کالبدی تمبکاء در گذشته، حجم شن و ماسه های موجود در سطح روستا بر اساس دوره های زمانی در ارتباط به تغییرات فیزیکی - کالبدی تمبکاء مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد الگوی بومی - محلی وضعیت کالبدی تمبکاء همسازی و تطبیق بیشتری در جهت کاهش آسیب شن و ماسه های روان پیدا نموده است، به طوری که در 6 ماه اول سال 1389 بافت جدید روستا، 69 متر مکعب انباشت ماسه داشته است، اما در قسمت هایی از سطح روستا که تجربیات بومی لحاظ گردیده میزان خسارات شن و ماسه کاهش یافته است. این الگو بازتاب تجارب و دانش سنتی ساکنان روستا می باشد. از این رو، توجه به تجربیات ارزشمند بومی در تطبیق با حرکت ماسه های روان می تواند عرصه های جدیدی را جهت اجرای موفق طرح های فیزیکی - کالبدی پیش روی برنامه ریزان و مدیران امور روستایی و شهری قرار دهد.