بازتاب اخبار مسیحیان ذمی در منابع اسلامی (از آغاز اسلام تا پایان دوره اموی)

مسیحیان بعد از ظهور اسلام، طبق آیه 29 سوره توبه می توانستند بر دین خود باقی مانده و با پرداخت جزیه به عنوان اهل ذمه در کنار مسلمانان به زندگی خود ادامه دهند. دستیابی به سیره نظری و عملی پیامبر و خلفای بعد از ایشان بدون بررسی و نقد دیدگاه های مورخان که در ارتباط با اهل ذمه، بخصوص مسیحیان ذمی، مطلب نگاشته اند، خالی از آثار مطلوب خواهد بود. از سوی دیگر، به نظر می رسد بعد از گسترش فتوحات در مناطق مسیحی نشین و درپی آن افزایش تعداد ذمیان در جامعه اسلامی، مباحث حقوقی مربوط به ذمیان به شکل جدی تر مطرح شد.
در این مقاله، بازتاب حیات مسیحیان ذمی در منابع اسلامی، همچون تاریخ های عمومی، محلی، سیره و مغازی، منابع فقهی، کتاب های فتوح و خراج، ادبی و آداب الملوک ها و سرانجام منابع جغرافیایی به طور جداگانه بررسی و مطالعه می شود. بر اساس مطالعات انجام شده در این مقاله، گزارش های متفاوت و متناقضی از حیات دینی اجتماعی و اقتصادی مسیحیان ذمی در منابع تاریخی و فقهی ثبت شده است.
کلیدواژه ها: منابع اسلامی، مسیحیان، مسیحیان ذمی، پیامبر خلفای نخستین، خلفای اموی.