ریخت شناسی استخوان دم لامه و جایگاه آن در تاکسونومی تعدادی از ماهیان آب شیرین حوضه جنوبی دریای خزر

در پژوهش حاضر ریخت شناسی استخوان دم لامه 19 گونه ماهی از مناطق مختلف حوضه خزر شامل تالاب بابل، بابلسر، ساری، سفیدرود و مزرعه پرورش ماهی شهید رجایی ساری از 17 جنس، 6 خانواده و 5 راسته مختلف مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادند که استخوان دم لامه در ماهیان مورد مطالعه از نظر وجود و یا عدم وجود زائده در ناحیه قدامی، شکل آن از نمای شکمی، پشتی و جلویی و تعداد زائده خارمانند پشتی، وجود یا عدم وجود شکاف در ناحیه قدامی، مسطح یا شیار دار بودن ناحیه شکمی، منشای تیغه پشتی (فاصله از بخش جلویی) و ویژگی های دیگر دارای تنوع هستند. سطح شکمی استخوان دم لامه کپورماهیان مورد مطالعه عمدتا مثلثی شکل بوده که در بعضی از گونه ها سطح شکمی شیاردار و در بعضی دیگر مسطح می باشد. استخوان دم لامه در ماهیان مورد مطالعه مربوط به اعضای زیر خانواده Leuciscinae دارای ویژگی های مشابه هستند. ناحیه قدامی در همه ماهیان مورد مطالعه مربوط به این زیر خانواده دو شاخه می باشد. ناحیه قدامی در ماهیان مورد مطالعه مربوط به زیرخانواده Cyprininae دو شاخه نیست. در گاو ماهیان و اردک ماهیان مورد مطالعه، استخوان دم لامه یا فاقد پهلوهای شکمی بوده و یا در صورت وجود تحلیل رفته است. تیغه پشتی در دو گروه اخیر چندان رشد نکرده است. با توجه به ریخت شناسی استخوان دم لامه در گروه های مختلف ماهیان مورد مطالعه، چنین به نظر می رسد که اعضای مربوط به زیرخانواده های Leuciscinae، Squalliobarbinae و Acheilognathinae قرابت بیشتری دارند. براساس یافته های فوق کلید مصوری جهت شناسایی برخی از ماهیان حوضه جنوبی دریای خزر براساس شکل استخوان دم لامه تهیه گردید.