عملکرد تعاونی های مشاع کشاورزی در توسعه روستایی

جلگه جیرفت از جمله مکان هایی است که پس از انقلاب اسلامی تعاونی های مشاع متعددی در آن ایجاد شده که متاسفانه در حال حاضر اکثریت آنان به بهره وری دهقانی تبدیل شده اند. به نظر می رسد وجود مسائل متعددی چون خردشدن قطعات اراضی و افزایش شمار مالکان بر اثر خرید و فروش و ارث، ناسازگاری اعضا، فقدان مشارکت در انجام اقدامات زیربنایی و زراعی، ساختار سنتی مزارع و مشکلات استفاده از روش ها و ابزار جدید کشاورزی بسیاری از تعاونی های مشاع را هم اینک با تنگناهای جدی مواجه ساخته است. بر این مبنا تحقیق حاضر تحلیل عملکرد مشاع ها در جلگه جیرفت و تاثیر آن بر تداوم کار جمعی در آینده را بررسی کرده است. جامعه نمونه شامل 60 عضو از 10مشاع واقع در دهستان جهادآباد بوده که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. در این مقاله برای رتبه بندی عملکرد مشاع ها از تکنیک تاپسیس، برای سنجش میزان هر یک از متغیرها از آزمون T تک نمونه ای، و برای سنجش رابطه سطح عملکرد مشاع ها و تداوم همکاری اعضا از تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد سطح توسعه و شاخص های زندگی اعضای اکثریت تعاونی های مشاع ارتقاء نیافته و مشارکت اعضاء به دلیل عملکرد نامناسب مشاع ها نسبت به دوره ابتدای عضویت کمتر شده و اکثر فعالیت ها به صورت فردی انجام می شود. اهداف تشکیل مشاع ها محقق نشده و آنان با موانع ساختاری در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و محیطی- کالبدی روبه رو هستند. بعضی از مشاع ها از نظر شاخص های پایداری خیلی ارتقایافته و پیشرفته بودند. در مجموع، عملکرد مشاع ها در مقایسه با سایر نظام های بهره برداری پایین ارزیابی شده و در حال تبدیل به نظام بهره برداری دهقانی هستند.