بررسی آثار اجتماعی قطب های رشد صنعتی بر توسعه پایدار محلی (مطالعه موردی قطب رشد صنعتی عسلویه)

هدف اولیه طراحان قطب های رشد در اروپا، استفاده از آنها برای ایجاد تحرک و رشد در مناطق محروم بود، اما در کشورهای در حال توسعه، قطب های رشد به دلیل وجود منابع طبیعی در مناطقی خاص و به منظور کمک به رشد اقتصاد ملی ایجاد شده اند. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی آثار اجتماعی توسعه صنعتی ناشی از ایجاد قطب رشد صنعتی بر توسعه پایدار محلی در منطقه عسلویه است. پرسش اصلی این است که ورود صنعت به منطقه، چه پیامدهایی داشته و این پیامدها چه آثاری بر توسعه پایدار اجتماعات محلی گذاشته اند. در پژوهش حاضر، چهارچوب نظری، رویکرد قطب رشد است. قطب رشد یک مدل برنامه ریزی صنعتی و منطقه ای برای «مجموعه ای از صنایع گسترده» واقع در یک منطقه است. در منطقه عسلویه، آرایش متمرکز فعالیت های صنعتی در یک مکان با صنعت محرک و هدایت کننده گاز، موجب شده است منطقه از ویژگی قطب رشد برخوردار شود. پژوهش حاضر، با روش کیفی انجام شده و اطلاعات با استفاده از فنون بحث گروهی متمرکز، مشاهده و مصاحبه عمیق گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش، مسئولان بومی، مطلعان محلی و نیز مدیران منطقه ویژه پارس است. یافته های پژوهش نشان داده اند که حضور صنعت و گسترش سریع توسعه صنعتی در منطقه، پیامدهای دوگانه ای داشته است. همپای توسعه صنعتی در منطقه، شاخص های توسعه پایدار در اجتماعات محلی، تحقق نیافته است. بخش هایی مانند آموزش، بهداشت، زیرساخت ها و امکانات زیربنایی نسبت به قبل از ورود صنعت به منظقه، بهبود یافته اند، اما در حوزه های دیگر بهبود ملاحظه نمی گردد و گاهی آثار منفی دیده می شود. وضعیت اشتغال و معیشت پایدار بومیان، چندان مطلوب نیست. در حوزه محیط زیست و کشاورزی، آلودگی ها و افت تولید دیده می شود. همچنین در حوزه های اجتماعی، آسیب های مختلف و تبعیض های گوناگون اتفاق افتاده است.