تبیین نقش خودکارآمدی (Self-efficacy) در خودمراقبتی بیماران دیابتی

بیماری دیابت از جمله بیماری های مزمن و به نسبت شایع در جهان است که ظرف 20 سال گذشته تعداد مبتلایان به آن در دنیا هفت برابر شده است و در صورت تداوم روند فعلی، با افزایش سالانه 7 میلیون نفر به جمعیت این بیماران، تا سال 2030، این تعداد به 350 میلیون نفر می رسد. تا کنون عوامل غیر قابل تعدیل مختلفی در خودمراقبتی این بیماری جهت کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض زودرس و دیررس آن بررسی شده است. این مطالعه سعی داشت نقش خودکارآمدی را به عنوان عاملی قابل تعدیل در خودمراقبتی بیماران دیابتی تبیین نماید.
این مطالعه، مروری (Narrative Review) بود. با استفاده از بانک های اطلاعاتی و موتورهای جستجوی علمی نظیر PubMed، ProQuest، SCOPUS و Elsevier و واژه های کلیدی «دیابت»، «خودمراقبتی» و «خودکارآمدی»، مقالات با طراحی های مقطعی، کوهورت، کارآزمایی بالینی و نیز مرور سیستماتیک انتخاب شدند. همچنین مقالات فارسی با استفاده از بانک های اطلاعاتی IRANMEDEX، MEDLIB و نیز جست وجو در سایت های مجلات علمی- پژوهشی داخلی انتخاب شدند. بازه زمانی مقالات مورد استفاده از سال 1990 تا پایان سال 2011 میلادی بود.
نه تنها شرایط خودمراقبتی در بیماران دیابتیک مطلوب نمی باشد، بلکه نتایج مطالعات بررسی شده حاکی از آن بود که وضعیت خودکارآمدی نیز در این بیماران پایین است. همچنین یافته های مطالعات بررسی شده نشان دادند که بین خودکارآمدی و خودمراقبتی در این بیماران همبستگی مثبتی وجود دارد، به طوری که این سازه می تواند قابلیت پیش بینی کنندگی رفتار مراقبت از خود را داشته باشد.
در روند کنترل بیماری دیابت، خودمراقبتی اهمیت فراوان دارد. خودکارآمدی به طور مستقیم از طریق انتظارات کارآمدی، موجب انگیزه برای رفتار ارتقا دهنده سلامتی می شود، همچنین به طور غیر مستقیم از طریق موانع درک شده و تعیین میزان تعهد یا ثبات قدم برای ادامه پیگیری نقشه عمل، انگیزه را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین در فرایند تغییر رفتار خودمراقبتی، ارتقای خودکارآمدی بسیار حایز اهمیت است.