فهرست مطالب

مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی
سال یکم شماره 1 (پاییز 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/09/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمدعلی شیری، داوود بخشی صفحات 1-9
    به منظور مطالعه اثر کلرید سدیم، به عنوان عامل تنش شوری، بر شاخص های جوانه زنی بذر نارنج، آزمایشی در سال 1388 در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار (هر تکرار شامل 20 بذر) انجام گرفت. تیمار کلرید سدیم در سطوح صفر، 8/7، 6/15 و 4/23 دسی زیمنس بر متر (dS/m) اعمال گردید. نتایج نشان داد که سطوح مختلف کلرید سدیم اثر معنی داری بر تمامی صفات مورد بررسی داشته است. جوانه زنی تیمار dS/m 4/23 دیرتر از سایر تیمارها آغاز شد. بیشترین درصد جوانه زنی در تیمارهای شاهد و dS/m 8/7 کلرید سدیم بود. تیمارهای 4/23 و 6/15 دسی زیمنس بر متر کلرید سدیم بیشترین کاهش جوانه زنی (به ترتیب 7/85 و 9/46 درصد) را داشتند. در تیمار dS/m 4/23 بالاترین شاخص جوانه زنی (مدت زمان جوانه زنی بذرها) وجود داشت و تیمارهای 6/15 و 8/7 دسی زیمنس بر متر و شاهد در مکان های بعدی قرار گرفتند که با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند. میزان T50 در تیمار dS/m 4/23 بیشترین و در شاهد کمترین بود. تیمار شاهد بیشترین متوسط جوانه زنی روزانه، میزان رشد بذر و بنیه بذر را داشت که با تیمار dS/m 8/7 اختلاف معنی دار نداشت. در مجموع، مشخص شد که جوانه زنی بذر نارنج به dS/m 8/7 کلرید سدیم مقاوم است و در شرایط خاک های شور نیز توانایی جوانه زنی و رشد دارد.
    کلیدواژگان: بنیه بذر، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی
  • لیلا برمه، نورالله معلمی، سید محمدحسن مرتضوی صفحات 11-23
    به منظور کاهش اتلاف آب تعرقی و افزایش کارایی مصرف آب درختان زیتون در اهواز، اثر ضدتعرقی کائولین در سه سطح (صفر، 5/2% و 5%) بر چهار رقم زیتون (میشن، کنسروالیا، کایلت و بلیدی) در یک دوره چهار ماهه با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد کائولین اثر معنی داری بر مقاومت روزنه ای صبح و ظهر، محتوای نسبی آب برگ و پتانسیل آب گیاه دارد. بیشترین و کمترین مقاومت روزنه ای صبح به ترتیب مربوط به تیمار شاهد با رقم کایلت و تیمار شاهد با رقم بلیدی بود. در ظهر نیز بیشترین مقاومت روزنه ای با غلظت 5% کائولین در رقم کنسروالیا و کمترین مقاومت روزنه ای ظهر در سطح 5/2% کائولین در رقم بلیدی به دست آمد. بیشترین پتانسیل آب گیاه در غلظت 5/2% کائولین و کمترین آن در شاهد مشاهده گردید. سطح 5/2% کائولین در رقم کایلت بیشترین محتوای نسبی آب برگ و شاهد در رقم میشن کمترین محتوای آب را به خود اختصاص دادند. مطابق با نتایج به دست آمده، کائولین اثر معنی داری بر محتوای کلروفیل برگ نداشت، اما پرولین را کاهش داد و بدین ترتیب نقش مثبت خود را در کاهش تنش آبی گیاه با افزایش محتوای نسبی آب برگ و افزایش کارایی آن به اثبات رساند.
    کلیدواژگان: مقاومت روزنه، پتانسیل آب گیاه، محتوای نسبی آب برگ، پرولین
  • مهدی رحیم ملک، محمد فضیلتی، شیما غریبی، محمد وهابی صفحات 25-34
    در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 16 نمونه جمعیتی گون زرد و سفید از سه منطقه حفاظت شده استان اصفهان (موته، کلاه قاضی و قامیشلو) با استفاده از نشانگرهای ISSR مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، 9 آغازگر منتخب در مجموع 221 نوار تکثیر نمودند که 204 نوار بین نمونه های جمعیتی چندشکلی نشان دادند. الگوی نواری ISSR به داده های صفر و یک، بر اساس وجود و عدم وجود نوارها، تبدیل گردید و داده ها توسط نرم افزار NTSYS pc 2.02 تجزیه و تحلیل شدند. آزمون تطابق منتل با هدف انتخاب بهترین ضریب تشابه انجام گرفت. دندروگرام بر اساس ضریب SM و الگوریتم UPGMA ترسیم شد. نتایج گروه بندی گویای دو گروه بزرگ و پنج گروه کوچک بود. تجزیه به مولفه های تعدیل شده (PCoA) نتایج تجزیه خوشه ایرا تایید کرد. نتایج نشان داد که گون های سفید در کل در سه منطقه مورد مطالعه از نظر ژنتیکی به یکدیگر نزدیک ترند و حالت یکنواخت تری دارند. ولی گون های زرد متنوع ترند و نیاز است ارقام و گونه های مختلف آنها از نظر گیاه شناسی بیشتر مطالعه شوند. گون های منطقه کلاه قاضی دارای بیشترین (366/0) و جمعیت های منطقه موته دارای کمترین تنوع ژنی (129/0) بودند. بنابراین، مناطق دارای تنوع ژنتیکی کمتر، مانند منطقه موته، بایستی بیشتر از نظر پوشش گون مورد حمایت قرار گیرند و ضروری است راهکارهای حفاظت ژنتیکی در مورد این مکان ها به کار گرفته شود.
    کلیدواژگان: گون، تنوع ژنتیکی، ISSR
  • مرتضی محمدیان، احمد ارزانی، عبدالمجید رضایی صفحات 35-50
    در یک آزمایش فاکتوریل چهل و یک رقم تریتیکاله و دو رقم گندم (گندم نان رقم کویر و گندم دوروم رقم Dipper 6 به عنوان ارقام متحمل به شوری) به عنوان فاکتور اول و شش سطح شوری صفر، 5/0، 1، 5/1، 2 و 5/2 درصد (معادل صفر، 85، 170، 255، 340 و 425 میلی مولار) نمک طعام به عنوان فاکتور دوم اجرا شد. نتایج نشان داد که افزایش سطوح شوری موجب کاهش معنی دار درصد جوانه زنی، تعداد ریشه چه و وزن و طول ساقه چه و ریشه چه شده است. ژنوتیپ های مورد آزمایش اختلاف بسیار معنی داری از لحاظ صفات جوانه زنی مورد مطالعه و در نتیجه تحمل به شوری داشتند. ضمن اینکه اثر متقابل شوری × رقم نیز برای صفات مزبور بسیار معنی دار بود. گندم نان رقم کویر و گندم دوروم رقم Dipper 6 در مرحله جوانه زنی تحمل کمتری به شوری نسبت به ارقام تریتیکاله داشتند. ژنوتیپ های ''Caracal''، ''Prego''، ''Lasko'' و ''Zorro'' کمترین درصد کاهش صفات نسبت به تیمار شاهد در سطوح مختلف شوری را داشتند و به عنوان ارقام تریتیکاله متحمل به شوری در شرایط جوانه زنی شناخته شدند. در حالی که ارقام تریتیکاله ''Pollmer''، ''Alamos 83'' و ''Magnat'' بیشترین درصد کاهش صفات نسبت به تیمار شاهد در سطوح مختلف شوری را داشتند که به عنوان ارقام تریتیکاله حساس به شوری در شرایط جوانه زنی شناخته شدند. به طورکلی، تنش شوری در ژنوتیپ های تریتیکاله از 170 میلی مولار نمک طعام تا 340 میلی مولار نمک طعام ایجاد شده و کاهش فزاینده ای را در صفات مرتبط با جوانه زنی و رشد گیاهچه با افزایش میزان نمک در پی داشت.
    کلیدواژگان: تریتیکاله، جوانه زنی بذر، گیاهچه، تحمل به شوری
  • محمود رضا تدین، علی جعفر قربانی نژاد صفحات 51-66
    به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و مقادیر مختلف کمپوست جامد شهری بر رشد و عملکرد دو رقم نخود تحت شرایط دیم، آزمایشی مزرعه ای در خرم آباد در سال 88-1387 به اجرا درآمد. آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. چهار سطح آبیاری به عنوان عامل اصلی شامل: شرایط دیم به عنوان شاهد، آبیاری تکمیلی در مرحله گل دهی، پرشدن دانه و گل دهی + پرشدن دانه، سه سطح کمپوست جامد شهری به عنوان عامل فرعی شامل: صفر، 10 و 15 تن در هکتار و دو رقم نخود گریت و فیلیپ به عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد شاخه فرعی (08/14)، تعداد غلاف در بوته (37/32)، ارتفاع بوته (52/37 سانتی متر)، وزن هزار دانه (5/282 گرم)، عملکرد دانه (1475 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (4155 کیلوگرم در هکتار) از تیمار آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی + پر شدن دانه به دست آمد. رقم گریت در تیمارهای آبیاری تکمیلی عملکرد بیشتری داشته و در تمام مراحل بیشترین عملکرد دانه از تیمار 15 تن کمپوست در هکتار به دست آمد. نتیجه گیری آزمایش این بود که کاربرد آبیاری تکمیلی به همراه 15 تن در هکتار کمپوست جامد شهری و رقم مناسب می تواند منجر به عملکرد بیشتر ارقام نخود تحت شرایط دیم شود.
    کلیدواژگان: آبیاری تکمیلی، دیم کاری، عملکرد دانه، کمپوست، نخود
  • مسعود وفاپور، شاهرخ جهانبین، علیرضا یدوی، محمدحسن فلاح هکی صفحات 67-80
    به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی فسفر و قطع آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در گندم زمستانه رقم الوند، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان بویراحمد واقع در 13 کیلومتری غرب یاسوج اجرا شد. فاکتور اصلی شامل رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از ابتدای ظهور ساقه تا مرحله ظهور سنبله و قطع آبیاری از مرحله ظهور سنبله تا انتهای دوره رشد گیاه) و فاکتور فرعی شامل پنج سطح کود فسفر به مقدار صفر، 3، 6، 9 و 12 کیلوگرم در هکتار KH2PO4 از طریق محلول پاشی برگی بود. نتایج نشان داد که اثر رژیم های مختلف آبیاری و محلول پاشی فسفر بر کلیه صفات و برهمکنش رژیم آبیاری و محلول پاشی فسفر برای صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. تیمار رژیم آبیاری کامل و محلول پاشی 6 کیلوگرم در هکتار فسفر دارای بیشترین عملکرد دانه و بیولوژیک (به ترتیب 6000 و 14170 کیلوگرم در هکتار) بود و تیمار قطع آبیاری از ابتدای ظهور ساقه تا مرحله ظهور سنبله و سطح صفر محلول پاشی فسفر کمترین عملکرد دانه و بیولوژیک (به ترتیب 2920 و 8219 کیلوگرم در هکتار) را تولید کردند. محلول پاشی فسفر تنها در تیمارهای تحت تنش خشکی اثر معنی دار بر صفات مورد ارزیابی ایجاد کرد و در تیمار رژیم آبیاری کامل اثر محلول پاشی فسفر معنی دار نشد. به طور کلی، محلول پاشی فسفر تا سطح 9 کیلوگرم در هکتار تا حدود زیادی باعث جبران خسارت ناشی از تنش خشکی در گندم شد.
    کلیدواژگان: تنش خشکی، عملکرد دانه، فسفر، پروتئین، گندم
  • مصطفی حیدری، علیرضا رضاپور صفحات 81-90
    به منظور بررسی اثر تنش خشکی و مقادیر مختلف کود گوگرد بر عملکرد دانه، غلظت عناصر غذایی و میزان کلروفیل گیاه دارویی سیاه دانه، آزمایشی به صورت کرت های خرده شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 در شهرستان قائن اجرا گردید. سطوح آبیاری به صورت آبیاری پس از 50، 100 و150 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A به عنوان عامل اصلی و چهار سطح کود گوگرد شامل صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار از منبع گوگرد بنتونیت دار به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه آماری داده ها نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و درصد اسانس گیاه دارویی سیاه دانه دارد. عملکرد دانه در تیمار150 میلی متر در مقایسه با تیمار 50 میلی متر تبخیر از تشت 8/22 درصد و اسانس 6/27 درصد کاسته شدند. کاربرد کود گوگرد سبب افزایش عملکرد دانه شد. مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد عملکرد دانه را 2/7 درصد افزایش داد. تنش خشکی و تیمار کود گوگرد تاثیر معنی داری تنها بر میزان کلروفیل a داشتند. در این بین، تنش خشکی سبب کاهش و به کارگیری کود گوگرد تا سطح 225 کیلوگرم در هکتار سبب افزایش کلروفیل a گردیدند. در این آزمایش، تنش خشکی از مقدار پتاسیم کاست و بر میزان تجمع سدیم و کلسیم در برگ های گیاه سیاه دانه افزود. استفاده از کود گوگرد هر چند دارای تاثیر معنی داری بر میزان پتاسیم و منیزیم در اندام های هوایی بود، اما بر جذب و تجمع عناصر سدیم و کلسیم تاثیر معنی داری نداشت.
    کلیدواژگان: عملکرد دانه، عناصر غذایی، رنگیزه های فتوسنتزی، تنش خشکی، گوگرد، سیاه دانه
|
  • M. A. Shiri, D. Bakhshi Pages 1-9
    In order to study the effect of sodium chloride (NaCl), as a salinity stress factor, on sour orange seed germination indices, an experiment was conducted in a completely randomized design with 3 replica‌tions (each replication included 20 seeds) at the University of Guilan, in 2009. NaCl levels were 0, 7.8, 15.6 and 23.4 dS/m. The results showed that various levels of NaCl had significant effect on all the studied traits. Seed germination in 23.4 dS/m treatment started later than other treatments. The highest germination was in control and 7.8 dS/m NaCl treatments. The 15.6 and 23.4 dS/m NaCl treatments had the least germination percentage (85.7 and 46.9%, respectively). The highest germination index (length of germination period) was in 23.4 dS/m treatment followed by 15.6 and 7.8 dS/m and control with no significant difference. T50 was highest in 23.4 dS/m and lowest in control treatments. Mean daily germination, seed growth rate and seed vigor were highest in control treatment, with no significant difference with 7.8 dS/m treatment. Overall, it was found that germination of sour orange seeds is resistant to 7.8 dS/m NaCl, and they are able to germinate and grow in saline soils, as well.
    Keywords: Seed vigor, Germination percentage, Germination rate, Uniformity of germination
  • L. Burme, N. Moallemi, S. M. H. Mortazavi Pages 11-23
    To reduce transpiration and increase water use efficiency of olive trees in Ahvaz, the antitranspirant effects of of three levels of kaolin (0, 2.5% and 5%) on four varieties of olive (Mission, Conservolea, Keylet, Bledy) was carried out in a four-month period, with three replications. The results showed that Kaolin have a significant effect on plant water potential, leaf relative water content and stomatal resistance in the morning and midday. The highest and the lowest stomatal resistance of morning belonged to control treatment in Keylet and Bledy cultivars, respectively. Maximum and minimum stomatal resistances of midday were related to 5% kaolin in Conservolea and 2.5% kaolin in Bledy cultivars, respectively. Maximum and minimum plant water potential was observed in 2.5% kaolin and control treatments, respectively. The highest and the lowest leaf relative water content were observed in 2.5% kaolin in Keylet cultivar and control treatment in Mission cultivar, respectively. Kaolin did not have significant effect on leaf chlorophyll content, but reduced its proline content. This shows the positive role of kaolin on reduction of plant water stress by increasing the leaf relative water content and plant water use efficiency.
    Keywords: Stomatal resistance, Plant water potential, Leaf relative water content, Proline
  • M. Rahimmalek, M. Fazilati, Sh. Gharibi, M. Vahabi Pages 25-34
    Genetic variation of 16 white and yellow astragal accessions collected from three protected regions of Isfahan province (Mooteh, Kolah-Ghazi and Ghamishloo) were evaluated using ISSR marker. Nine ISSR primers produced 221 bands in which 204 were polymorphic among astragal accessions. ISSR banding patterns were transformed into binary data of presence–absence and matrices were processed with NTSYS Ver. 2 software. Mantel correspondence tests were conducted to select the best similarity coefficient. Dendrogram was constructed using the simple matching coefficient with unweighted pair group mathematical average (UPGMA). Cluster analysis showed the presence of two large and five small groups and the PCoA data confirmed the results of clustering. Results showed that white astragals have more genetic similarity but yellow astragals have more genetic diversity and it is necessary to improve their systematic identification. The highest gene diversity was observed in Kolah-Ghazi (0.366) and the least gene diversity belonged to Moote (0.129). So, the regions with low gene diversity (e. g. Mooteh) should be more protected in relation to astragal accessions and it is necessary to apply genetic conservation strategies in these regions.
    Keywords: Astragal, Genetic diversity, ISSR
  • M. Mohamadian., A. Arzani, A. M. Rezaei Pages 35-50
    A factorial experiment with forty one triticale genotypes and two wheat cultivars (‘Kavir’ bread wheat cultivar and ‘Dipper-6’ durum wheat cultivar as salt-tolerant genotypes) as the first factor and six salinity levels of 0, 0.5, 1, 1.5, 2 and 2.5 percent (0, 85, 170, 255, 340 and 425 mM) of NaCl as the second factor was conducted. Results indicated that the increase of salinity level has lead to a significant decrease in germination percentage, number, weight and length of roots and number and weight of shoots of the germinated seeds. There was a high and significant genotypic difference in germination-related traits of seeds. Moreover, interaction of salinity × genotype was highly significant in the mentioned traits. ‘Kavir’ cultivar of bread wheat and ‘Dipper-6’ cultivar of durum wheat were less salt-tolerant compared to triticale genotypes at the germination stage. The Caracal, Prego, ‘Lasko’ and ‘Zorro’ genotypes were least affected by different salinity levels compared to control treatment and hence could be suggested as salt-tolerant triticale genotypes at the germination stage. On the other hand, ‘Pollmer’, ‘Alamos-83’ and ‘Magnat’ genotypes were most affected at different salinity levels compared to control treatment and hence could be suggested as salt-sensitive triticale genotypes at the germination stage for further studies. Overall, salinity stress developed by 170 to 425 Mm NaCl in triticale and the increment of salts lead to a regular decrease of germination and seedling growth variables.
    Keywords: Triticale, Seed germination, Seedling, Salt tolera
  • M. R. Tadayon, A. J. Ghorbani Nezhad Pages 51-66
    In order to evaluate the effects of supplementary irrigation and municipal solid waste compost on growth and yield of two chickpea cultivars under dryland condition, a field experiment was arranged in Khoramabad, Iran, in 2008-2009. The experimental design was split-split plots with randomized complete blocks with three replications. Four levels of irrigation as main plot including dryland (as control), supplementary irrigation at flowering stage, grain filling stage, and flowering + grain filling stages, three levels of municipal waste compost (0, 10 and 15 t/ha) as sub-factors, and Greet and Filip chickpea cultivars as sub-sub factors were considered. Results showed that the highest number of branches (14.08), number of pods per plant (32.37), plant height (37.25 cm), 1000-grain weight (282 g), grain yield (1475 kg/ha) and biological yield (4155 kg/ha) were obtained from supplementary irrigation at flowering+ grain filling stages. Greet cultivar had more yield in supplementary irrigation treatments and the highest yield in all stages was obtained from application of 15 t/ha compost. The conclusion of this research was that application of 15 t/ha compost along with supplemental irrigation and proper cultivar will result in higher yield in chickpea cultivars under dryland conditions.
    Keywords: Supplemental irrigation, Dryland farming, Grain yield, Compost, Chickpea
  • M. Vafapour, Sh. Jahanbeen, A. Yadavi, M. H. Fallah Heki Pages 67-80
    In order to study the effects of foliar application of phosphorus (P) and water deficit on yield and yield components of winter wheat (Triticum aestivum L., cv. Alvand), a split-plot experiment, with completely randomized blocks design and three replications, was carried out at the Research Farm of Boyer Ahmad Agricultural and Natural Resources Research Station, 13 km west of Yasouj, in 2008-2009. The main plots were irrigation at three levels (1- full irrigation (control), 2- deficit irrigation from the stem elongation to booting stage, and 3- deficit irrigation from booting stage to the end of growth period) and the subplots were five levels of foliar application of P fertilizer (0, 3, 6, 9 and 12 kg/ha KH2PO4). The results showed that the effects of different irrigation regimes and foliar application of P were significant on all traits, and their interaction was significant on plant height, number of grain per spike, grain yield and biological yield. Full irrigation and foliar application of 6 kg/ha P produced the highest grain and biological yield (6000 and 14170 kg/ha, respectively) and deficit irrigation from the stem elongation to booting stage without foliar application of P produced the lowest grain and biological yield (2920 and 8219 kg/ha, respectively). Foliar application of P affects significantly the evaluated traits only in drought-stress treatments and its effect was not significant in full irrigation treatment. In general, foliar application of 9 kg/ha P compensated the losses in wheat due to drought stress.
    Keywords: Drought stress, Grain yield, Phosphorus, Protein, Wheat
  • M. Heidari, A. R. Rezapor Pages 81-90
    In order to study the effects of water stress and different amounts of sulfur fertilizer on grain yield, nutrient status and chlorophyll content in black cumin (Nigella sativa L.) a field experiment as split plot design with three replications was conducted at Ghaen city in 2009. Treatments included three levels of irrigation after 50, 100 and 150 mm evaporation from Class A pan as main plot and four levels of sulfur fertilizer including 0, 75, 150 and 225 kg/ha from bentonite-sulfur source as sub-plot. Statistical analysis of the results showed that water stress has significant effect on grain yield and essential oil of black cumin. At the level of 150 mm evaporation from Class A pan, the grain yield decreased by 22.8% and essential oil by 27.6%. Application of 225 kg/ha sulfur fertilizer increased grain yield up to 7.2%. Water stress and sulfur fertilizer treatments had only significant effect on chlorophyll a content. However, water stress decreased chlorophyll a content, but sulfur fertilizer application up to 225 kg/ha increased the content of chlorophyll a. In this study, water stress decreased potassium content in black cumin leaves, but increased the sodium and calcium accumulation. Although application of sulfur fertilizer affected significantly the potassium and magnesium contents in shoots, but did not have significant effect on sodium and calcium contents.
    Keywords: Grain yield, Nutrients, Photosynthesis pigments, Water stress, Sulfur, Black cumin