مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
سال بیست و ششم شماره 1 (پیاپی 61، بهار 1383)

پتانسیل های فراخوانده حسی پیکری (SSEP) در ارزیابی جنبه های مختلف رادیکولوپاتی ها به کار می رود. هدف از این مطالعه تحقیق در مورد تغییرات پتانسیل های فراخوانده حسی پیکری در رادیکولوپاتی های کمری خاجی ناشی از فتق دیسک بین مهره ای قبل و بعد از عمل جراحی است.
در یک آزمایشگاه الکترودیاگنوستیک برای مطالعه آینده نگر 42 بیمار کاندید عمل جراحی دیسک فتق یافته، قبل از عمل جراحی و 2 ماه بعد از آن آزمون SSEP صورت گرفت و نتایج تغییرات در دو گروه جداگانه مربوط به عصب تیبیال و عصب پرونئال مقایسه شد.
میانگین کاهش زمان تاخیری2 در عصب تیبیال 25 بیمار قبل از جراحی 2.47 ± 44.28 بود که بعد از جراحی به44.28 ±2.22 کاهش یافت (p<0.05). میانگین کاهش زمان تاخیری در عصب پرونئال 17 بیمار نیز قبل از جراحی 2.57±37.93 بود که بعد از جراحی به 1.56± 35 رسید(p<0.05). هر دو اختلاف از نظر آماری معنی دار بودند.
تغییرات هدایتی در رادیکولوپاتی بعد از عمل جراحی فتق دیسک بین مهره ای را می توان با انجام آزمون SSEP دو ماه بعد از جراحی بررسی کرد که در مقایسه با SSEP قبل از عمل جراحی می تواند پیگیری مطلوبی از نتیجه عمل به دست دهد و در موارد بهبود نیز مکانیسم آن اساسا با میلین دار شدن مجدد اعصاب قابل توجیه است.

آندوسکوپی نقش عمده ای در درمان اجسام خارجی قسمت فوقانی لوله گوارش دارد. اکثر مقالات مربوط به نحوه بیرون آوردن اجسام خارجی لوله گوارش قدیمی هستند و غالبا به صورت گزارش موردی یا مقالات مروری و مبتنی بر تجربیات نویسندگان در درمان اجسام خارجی ارایه شده اند. لذا مطالعه حاضر گزارشی از تجربیات نویسندگان مقاله در این زمینه است.
بیمارانی را که در 10 سال گذشته جهت بیرون آوردن جسم خارجی از لوله گوارش فوقانی به بخش آندوسکوپی بیمارستان امام خمینی تبریز مراجعه کرده بودند، مطالعه کردیم.
تعداد کل بیماران 54 نفر بودند. میانگین سنی بیماران 36.2 سال (SD=21.5) بود. سوزن خیاطی (%27.7)، استخوان (%25.9) و سکه (%12.9) شایع ترین نوع اجسام خارجی را تشکیل می دادند. بیشتراجسام خارجی در ثلث فوقانی مری (%24) و تنه معده (%24) قرار داشتند. در 7 مورد (%12.9) بیماری زمینه ای تنگ کننده لوله گوارش وجود داشت. در 44 مورد (%81.5) جسم خارجی بی آن که عارضه ای بدهد، با موفقیت از طریق آندوسکوپ قابل انعطاف خارج شد. بیرون آوردن اجسام خارجی از طریق آندوسکوپ قابل انعطاف روش موفقیت آمیزی است که در اکثر موارد عارضه ای به همراه ندارد و جراحی در موارد خاص ضرورت پیدا می کند.

روند تشکیل حافظه در مغز و عوامل موثر بر آن از موضوعات مورد توجه علم اعصاب به شمار می رود، گو این که هنوز هم نکات ناشناخته فراوانی در آن وجود دارد. استفاده درمانی گسترده از هیپوترمی و کاربرد آن در اعمال جراحی، که غالبا با بیهوشی توسط گازهای استنشاقی توام می شود، نگرانی دانشمندان از عوارض احتمالی این روش را برانگیخته است.
در این تحقیق 70 موش سفید نر از نژاد "ویستار" به طور تصادفی در گروه های ده تایی (گروه های A تاG) تقسیم شد و تاثیر هیپوترمی بر تثبیت حافظه در آنها مورد مطالعه قرار گرفت. موش های گروه شاهد از طریق روش "یادگیری اجتنابی غیر فعال" تعلیم دیدند و 24 ساعت بعد مورد آزمایش قرار گرفتند. دو گروه دیگر از موش ها بلافاصله بعد از تعلیم به ترتیب به مدت 15 و 60 دقیقه در معرض هالوتان %3 قرار گرفتند و پس از گذشت 24 ساعت آزمون یادگیری انجام شد. در چهار گروه دیگر از موش ها بلافاصله پس از تعلیم، بیهوشی با هالوتان اعمال شد و دمای مرکزی بدن دو گروه از آنها تا 28±1 Co و در دو گروه دیگر تا 24±1 Co به ترتیب به مدت 15 و 60 دقیقه پایین آورده شد.
نتایج حاصل نشان داد که هالوتان اثر معنی داری بر تثبیت حافظه ندارد. پایین آوردن دمای بدن موش ها تا 28±1 Co به مدت 15 دقیقه تاثیر معنی دار بر تثبیت حافظه نداشت، در حالی که هیپوترمی عمیق (24±1 Co) به مدت 15 و 60 دقیقه فراخوانی حافظه را به طور معنی دار تحت تاثیر قرار داد(p<0.001, p<0.05). اعمال هیپوترمی متوسط در مدت 15 دقیقه تاثیر معنی دار بر حافظه نداشته است، در حالی که هیپوترمی عمیق در همین مدت به طور معنی داری حافظه را تحت تاثیر قرار می دهد.

پیوند بای پس عروق کرونر معمولا از طریق بای پس قلبی ریوی انجام می شود. با این همه، این روش عوارض متعددی دارد. اخیرا عمل جراحی بای پس عروق کرونری به دو روش آف پمپ به عنوان جایگزین روش استاندارد عمل جراحی عروق کرونر آن پمپ پیشنهاد شده است. هدف از این مطالعه، ارزیابی ایمنی روش آف پمپ به وسیله اندازه گیری فعالیت آنزیم های سرمی، کراتین کیناز، CK-MB، لاکتات دهیدروژناز، اسپارتات ترانس آمیناز، اندازه گیری تروپونین I قلبی و بعضی اطلاعات بعد از عمل است.
تعداد 90 بیمار (75 مرد و 15 زن) پذیرش شده در بیمارستان شهید مدنی تبریز که بیماری عروق کرونر آنان به وسیله آنژیوگرافی مسجل شده بود، انتخاب شدند. 50 بیمار با سن متوسط 58 سال، به روش آف پمپ و 40 بیمار دیگر با سن متوسط 56 سال به روش آن پمپ تحت عمل قرار گرفتند. از بیماران در مراحل قبل از عمل و 6و 12 و 24 ساعت بعد از آن نمونه خون گرفته شد. فعالیت LDH, CK-MB CK و AST در تمام نمونه های سرمی توسط اتو آنالیزور "کوباس میرا" و غلظت تروپونین I قلبی توسط دستگاه "اورنست" مدل 3200 اندازه گیری شد. در هر دو گروه، اطلاعات لازم از قبیل سن، جنس، سابقه خانوادگی بیماری های قلبی، تعداد رگهای پیوند شده، طول مدت زمان عمل، تزریق خون و فشار خون بعد از عمل، احتمال نیاز به تجویز اینوتروپ، سکته قلبی و فوت نیز یادداشت شد.
در این بررسی فعالیت آنزیم های سرمی نظیر LDH, CK-MB, CK و AST بعد از جراحی بای پس عروق کرونر در روش آن پمپ بالاتر از روش آف پمپ بود (p<0.05 در تمام موارد). سطوح تروپونین Iبه طور معنی داری در روش آن پمپ بالاتر از روش آف پمپ به دست آمد (p<0.05). در هیچ گروهی از بیماران حین عمل جراحی سکته قلبی رخ نداد. طول مدت زمان عمل و تزریق خون در روش آف پمپ کمتر از روش آن پمپ بود. اما هیچ اختلاف قابل توجهی بین پارامترهای ثبت شده دیگر وجود نداشت.
کاهش معنی دار آزاد شدن آنزیم ها و تروپونین Iدر حین عمل با روش آف پمپ، دلالت بر این موضوع دارد که با این روش آسیب اندکی به عضله قلبی وارد می شود. بر اساس تغییرات جزیی در فعالیت آنزیم های قلبی و تروپونین I در سرم و اطلاعات به دست آمده شامل کاهش چشمگیر در تزریق خون و کوتاهی طول مدت زمان عمل، چنین استنتاج می شود که روش آف پمپ روشی ایمن و موثر در بیماران انتخابی دچار ضایعات قلبی باشد.

سوء تغذیه یکی از مهمترین مشکلات بهداشت عمومی است که میلیون ها کودک را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. در کشورهای در حال توسعه وضعیت نابسامان اقتصادی - اجتماعی و دریافت ناکافی غذا از علل عمده سوء تغذیه است.
به منظور بررسی الگوی مصرف مواد غذایی و وضعیت رشد کودکان پیش دبستانی 400 کودک از مهد کودک های دولتی و خصوصی تبریز به روش نمونه گیری ساده تصادفی انتخاب شدند و از طریق اندازه گیری های تن سنجی و پرسشگری مورد مطالعه قرار گرفتند.
نتایج پژوهش نشان داد که در کل کودکان، نسبت سو تغذیه خفیف تا متوسط بر اساس استانداردNCHS، از نظر نمایه وزن بایسته برای سن 51.9%، قد بایسته برای سن 46.1% و وزن بایسته برای قد 47.6% بود. بر اساس انحراف از میانه رفرانس نسبت سوء تغذیه به ترتیب 6.1%، 7.6%و 5.1% به دست آمد. وابستگی معنی دار میان وضعیت تغذیه با جنس تنها در نمایه قد بایسته برای سن (p=0.026) مشاهده شد. بیشترین شیوع کم وزنی در گروه سنی 6-5 سال و کوتاه قدی و تحلیل رفتن در گروه زیر 4 سال مشاهده شد.
از نظر مصرف، میانگین بسامد چهار گروه غذایی اصلی (بار در هفته) در کودکان مورد مطالعه کمتر از مقادیر توصیه شده بود و هیچ تفاوتی بین کودکان مهدکودک های دولتی و خصوصی از نظر میانگین بسامد مصرف مواد غذایی و وضعیت رشد مشاهده نشد. با افزایش سطح تحصیلات مادران مصرف گروه گوشت، سبزی و میوه ارتباط مثبت معنی داری را با سن کودکان نشان داد (p=0.023).
نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از نامطلوب بودن وضعیت رشد و میانگین بسامد مصرف چهار گروه غذایی اصلی در بین کودکان پیش دبستانی مورد مطالعه است.

کاهش ضخامت لایه ازن و افزایش تابش پرتوهای مضر فرابنفش خورشیدی، تهدید کننده محیط زیست و سلامت انسان است. مطالعه ارتباط پرتوهای فرابنفش با ناپایداری ژنومی سلول ها، حایز اهمیت است و میزان آسیب پذیری DNA در مقابل این پرتوها را نشان می دهد. به منظور بررسی ناپایداری ژنومی در سلولهای پرتوتابی شده با پرتوهای فرابنفش، تعداد تعویض های کروماتید خواهری (SCE) شاخص قابل قبولی تلقی می شود.
تعداد 10 لنفوسیت خون محیطی جداسازی شده با فایکول را در فلاسک T25و به فاصله 20 سانتی متری از لامپ) UV (شدت فرابنفش C،(420 Lux به طور مجزا در دو زمان 3 و 5 دقیقه، تحت پرتوتابی قرارگرفت و به همراه همان تعداد سلول لنفوسیتی به عنوان شاهد، در ml 5 محیط کشت کامل F12 و (15 درصد FCS) محتوی میتوژن T لنفوسیتی فیتوهماگلوتنین و در حضورBrdU کشت داده و در دمای 37 C? انکوبه شد. با برداشت سلولهای متافازی بعد از 72 ساعت از زمان کشت و رنگ آمیزی آنها با روش SCE، میانگین درصد تعویض های کروماتید خواهری در کروموزوم های صد پلاک متافازی مورد مطالعه قرار گرفت.
میانگین درصد SCE، در بررسی صد پلاک متافازی از هر سلول پرتوتابی شده و شاهد، نشان داد که این میزان در سلولهای شاهد 3.35 درصد و در سلولهای پرتوتابی شده به مدت 3و5 دقیقه، به ترتیب مقادیر 4.34 و 6.8 درصد حاصل شده است. تحلیل آماری نتایج حاصل، معنی دار بودن اختلاف را نشان داد(p<0.001). توجه به نتایجSCE، آثار نامطلوب پرتوهای فرابنفش C در افزایش ناپایداری ژنومی، و در نتیجه، آسیب DNA را نشان می دهد؛ به طوری که میزان این ناپایداری، رابطه مستقیمی با مدت زمان تابش دهی داشته است. لذا جهت پیشگیری از ایجاد آسیبهای جبران ناپذیر DNA و عوارض ناشی از آن، مساله کاهش لایه ازن باید مورد توجه جدی قرار گیرد و تدابیری در جهت پیشگیری از عوامل آسیب رسان آن اندیشیده و ازطرفی از قرارگیری انسان در معرض منابع مولد UV-C تا حد ممکن جلوگیری شود.

عدم موفقیت در بی حس کردن کامل دندانها، از مشکلات عمده دندانپزشکی به خصوص در درمان ریشه محسوب می شود. مطالعات مختلف در مورد بی حسی موضعی بیشترین عدم موفقیت را در دندانهای فک پایین نشان داده اند. هدف این مطالعه مقایسه میزان عدم موفقیت بی حسی موضعی در دندانهای آسیای اول فک بالا و آسیای اول فک پایین است تا با حصول میزان عدم موفقیت و شناخت عوامل احتمالی دخیل در عدم موفقیت بی حسی موضعی واز طریق القای بی حسی کامل بتوان ریشه دندان را، تاحد ممکن، بدون ایجاد درد درمان کرد.
تعداد 50 دندان آسیای اول از 50 بیمار (25 دندان آسیای اول فک بالا و 25 دندان آسیای اول فک پایین) که دارای پالپ زنده و رادیوگرافی، PDL و لامینادورای طبیعی و فاقد حساسیت به دق و لمس بودند و نیاز به درمان ریشه داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند.
در 25 مورد از دندانهای آسیای اول فک بالا فقط 2 مورد نیاز به بی حسی تکمیلی و اضافی داشتند، درحالی که از 25 مورد دندان آسیای اول فک پایین، 8 مورد نیاز به بی حسی های تکمیلی و اضافی داشتند. نتایج حاصل از تحلیل آماری به روش " مجذور کای" نشان داد که میزان عدم موفقیت بی حسی موضعی دردندانهای آسیای اول فک پایین به طور معنی داری بیشتر از دندانهای آسیای اول فک بالاست (p=0.034).
در این مطالعه مشخص شد که در دندانهای آسیای اول فک پایین عدم موفقیت بی حسی موضعی به طورمعنی داری بیشتر از دندانهای آسیای اول فک بالاست و در دندانهایی که قبل از درمان درد داشتند، ایجاد بی حسی موضعی مناسب مشکل تر است. بنابراین جهت دستیابی به بی حسی مناسب و درمان بدون درد ریشه دندان باید از روش های تزریقی تکمیلی و اضافی خصوصا در دندانهای آسیای اول فک پایین استفاده شود.

هدف اصلی این تحقیق دستیابی به میزان سقط جنین عمدی در خانمهای شوهردار 15 تا 49 ساله است. اگر چه این موضوع اولین اولویت تحقیقات علوم پزشکی کشور در زمینه سلامت زنان و بهداشت باروری را تشکیل می دهد، کسب اطلاعات واقعی در این زمینه دشوار است.
این تحقیق در مهر ماه 1380 به صورت مطالعه توصیفی مقطعی با حجم نمونه معادل 550 نفر و به روش نمونه گیری آسان از خانمهای شوهردار 15 تا 49 ساله مراجعه کننده به درمانگاه های شهید فقیهی و شهید مطهری شیراز (به صورت بیمار یا همراه بیمار) انجام گرفت. به علت دشوار بودن جمع آوری اطلاعات واقعی از طریق ارایه پرسشنامه، از روش "پاسخ تصادفی" استفاده شد.
نسبت سقط جنین عمدی در این مطالعه 2.86 درصد و واریانس 0.0718 به دست آمد. تفاوت این میزان در مقایسه با مقادیر حاصل از مطالعات قبلی با "آزمون z "معنی دار است(p<0.001). با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه به نظر می رسد که این روش آماری برآورد بالاتر و واقع گرایانه تری از میزان سقط جنین عمدی در خانمهای 15 تا 49 ساله شوهردار نشان می دهد. برای دستیابی اطلاعات دقیق تر، انجام مطالعات دیگر به این روش و با حجم نمونه بالاتر، خصوصا در جمعیت زنان پرخطر توصیه می شود.

یکی از علل مرگ و میر ناشی از اسهال، اسهال های طول کشیده است. اسهال طول کشیده به اسهالی اطلاق می شود که به طور حاد شروع شود و حداقل 14 روز تداوم یابد. هدف از این مطالعه بررسی میزان شیوع و عوامل خطرزای موثر در اسهال های طول کشیده بود.
طی یک بررسی 7 ساله گذشته نگر تعداد 150 پرونده بیماران مبتلا به اسهال طول کشیده انتخاب شد و مورد بررسی قرار گرفت.
اسهال های طول کشیده، روی هم رفته، 10% کل بیماران اسهالی را تشکیل می دهند که این رقم از 1372 تا 1378 روند نزولی داشته و از 11% به7.5 % کاهش یافته است. حداکثر شیوع اسهال های طول کشیده در کودکان کوچکتر از 6 ماه دربین بیمارانی بوده است که از شیر گاو یا شیرخشک تغذیه می شدند (50%) و در کودکان بزرگتر از 6 ماه در بین افرادی شایع تر بوده که غذای کم کالری وکم پروتئین و شیری غیرازشیر مادر دریافت می کردند (40٪) تقریبا تمامی بیماران دچار اسهال طول کشیده به درجاتی از سوء تغذیه مبتلا بودند و آنتی بیوتیک و داروهای ضداسهالی مختلف دریافت می کردند.
این مطالعه نشان می دهد که تغذیه با شیر مادر و بهبود وضعیت تغذیه در زمان اسهال، از عوامل موثر در کاهش اسهال های طول کشیده است.

شکستگی زایده ادونتویید 7 تا 14% موارد آسیب حاد گردنی را تشکیل می دهد و میزان بروز نقص عصبی در شکستگی نوع II بیشتراز سایر انواع است.
برای بررسی همه گیرشناسی شکستگی زایده ادونتویید، 43 مورد که در طی سالهای 1377 تا 1380 با این تشخیص در مراکز ترومای "بیمارستانهای امام و شهدای تبریز" بستری شده بودند، به طور گذشته و آینده نگر مورد بررسی قرار گرفتند و متغیرهای سن، جنس، علت ضربه، علایم عصبی، ضربات همراه، یافته های پرتونگاری و اقدامات درمانی نیز مطالعه شدند.
شکستگی های زایده ادونتویید 10% آسیب های فقرات گردنی را تشکیل می دادند. 84% بیماران مرد بودند. بیش از 50% بیماران بین 20 الی 50 سال داشتند. شایع ترین علت ضربه، حوادث رانندگی (60%) بود. مطابق با طبقه بندی آندرسون در 4 مورد شکستگی نوعI، در 22 مورد شکستگی نوع II و در 17 مورد شکستگی نوعIII پدید آمده بود. وقوع نقص عصبی در نوع II شایعتر بود. میزان مرگ و میر در بیماران دچار ضربات همراه بالاتر بود. بیماران مبتلا به شکستگی نوع I به روش محافظتی با بستن گردن بند طبی و بیماران دچار شکستگی نوع II وIII، با بستن هیلووست (10 مورد) و با عمل جراحی فیکساسیون خلفی (16 مورد) درمان شدند.
نسبت موارد شکستگی ادونتویید به کل موارد ضربات فقرات گردنی و نسبت سنی و جنسی این بیماران با آمار منابع موجود مطابقت داشت. اما در مورد علت ضربه، سهم حوادث رانندگی بیشتر بود (60% نسبت به 48%) که علت آن را می توان به عدم رعایت نکات ایمنی در رانندگی نسبت داد. نسبت موارد شکستگی تیپ II در تحقیق ما کمتر از آمار منابع دیگر بود (50% نسبت به 60 تا 90%). بر طبق آمار منابع غربی، میزان وقوع نقایص عصبی در شکستگی نوع II بیشتر است.

جراحی برش شعاعی قرنیه یکی از روش های رایج در اصلاح عیب انکساری نزدیک بینی و آستیگماتیسم نزدیک بینی است. هدف اصلی این مطالعه بررسی وضعیت توپوگرافی قرنیه قبل از عمل جراحی و تغییرات الگو و پروفایل آن در هفته اول و سه ماه اول بعد از جراحی است. ثبت شکایات بیمار و یافتن ارتباط آنها با تغییرات توپوگرافیکی حاصل از جراحی نیز هدف فرعی این مطالعه به شمار می رود.
این مطالعه از طریق کارآزمایی بالینی مقایسه ای قبل و بعد از عمل جراحی بر روی 50 چشم از 26 بیمار نزدیک بین که ازابتدای 1376 لغایت شهریور 1380 تحت عمل جراحی برش شعاعی قرنیه (RK) قرار گرفته بودند، صورت گرفت. در تمامی بیماران معاینات معمول چشم پزشکی قبل از جراحی انجام و توپوگرافی قرنیه از نظر الگو و پروفایل آن (ضریب عدم کرویت) تعیین شد. بیماران به صورت سرپایی با بی حسی موضعی و با چاقوی الماس 0.2 mm به روش آمریکایی و بر اساس نوموگرام های استاندارد جراحی می شدند. در هفته سوم و ماه سوم بعد از عمل توپوگرافی انجام شد و الگوی ناحیه اپتیکی مرکزی، وجود یا عدم وجود چندکانونیت و ضریب عدم کرویت مورد توجه قرار گرفت.
میانگین سنی بیماران 29 سال (60-18 سال) بود و 74% مرد و 26% زن بودند. میانگین مدت پیگیری 10.5 ماه بود. شایعترین الگوی توپوگرافی قبل از عمل به ترتیبBow - Tie نامتقارن (44 (%،Bow - Tie متقارن (40%)، الگوی گرد (8%) و پروفایل قرنیه در92% پرولیت 3 و در 8% کاملا کروی بود. هیچ موردی از پروفایل اوبلیت در قرنیه های قبل از عمل وجود نداشت. در بعد از جراحی الگوی شایع قرنیه پس از عمل جراحی در 50% موارد چند وجهی منظم (گرد یا بیضی) و در 22% نواری شکلی 6 و در 28% موارد به صورت مجزا بود. چند کانونیت قرنیه پس از عمل جراحی در 38% موارد مشاهده شد. پروفایل قرنیه در 94% اوبلیت و در 6% از نوع پرولیت بود.
عمل جراحی برش شعاعی قرنیه (RK) باعث ایجاد تغییراتی در الگو و پروفایل قرنیه ای می شود. به طوری که بعد از عمل جراحی قرنیه عدم کرویت افزایش می یابد و پروفایل پرولیت به اوبلیت تبدیل می شود. وجود چند کانونیت در ناحیه مسطح مرکزی می تواند دید بدون اصلاح بیمار را افزایش دهد، بی آن که به بروز عوارض مهم اپتیکی منجر شود. اگر الگوی COZ به صورت مجزا باشد، می تواند باعث نوسانات روزانه VA شود.

آسیب های تروماتیک مغز یکی از علل شایع مرگ و میر و ازکار افتادگی هستند. این آسیب ها را می توان به دو دسته آسیب اولیه ناشی از تاثیر مستقیم ضربه اولیه و آسیب ثانویه در اثر عوارض ضربه اولیه نظیر هیپوکسی، هیپوتانسیون، انواع ضایعات فضاگیر تروماتیک تقسیم کرد. موارد زیادی از آسیب های ثانویه قابل پیشگیری و درمان هستند، به نحوی که درمان مناسب آنها موجب بهبود چشمگیر بیمار می شود. هدف از این بررسی مشخص کردن ارتباط انواع مختلف ضایعات فضا گیر در بیماران دچار اغما با نتیجهء درمانی آنها بود.
تعداد 230 بیمار دچار اغما در اثر ضربه که از ابتدای 1378 تا خرداد 1381 در بیمارستانهای "امام و شهدای تبریز" بستری شده بودند، مورد مطالعه قرارگرفتند. در عین حال، بیمارانی که ضایعات عمده ای در سایر نواحی بدن نظیر شکم و قفسه سینه یا بیماری های زمینه ای داشتند، از مطالعه حذف شدند.
سن متوسط بیماران 4/32 سال بود و تقریبا در تمامی بیماران انواع مختلفی از ضایعات مشخص شد. کمتر از نصف بیماران تحت عمل جراحی قرار گرفتند که خونریزی تحت عنکبوتیه بدترین پیش آگهی را داشت. نتیجه عمل جراحی در بیمارانی که سطح هوشیاری بهتر یا GCS بالاتر داشتند و فاقد میدریاز بودند، بسیار مطلوبتر از سایر بیماران بود.
در این بیماران اقدامات تشخیصی و درمانی باید سریعا انجام شود و در صورت وجود اندیکاسیون جراحی، قبل از بدتر شدن وضعیت عصبی و پیدایش میدریاز، بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد.

بهبود وضعیت معیشتی و خدمات پزشکی در افزایش طول عمر انسان نقش عمده ای دارند. شیوع پرفشاری خون با افزایش سن بیشتر می شود. بر پایه چندین مطالعه مشخص شده است که درمان پرفشاری خون در کاهش ضایعات قلبی عروقی افراد مسن بسیار موثر است، حتی اگر فشار خون سیستول بالا بوده باشد. این مطالعه به منظور تعیین شیوع پرفشاری خون در افراد بالای 60 سال انجام و نتایج حاصل با شیوع پرفشاری خون در گروه سنی 34-13 سال مقایسه شد.
تیم های آموزش دیده به منازل خانواده هایی که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، مراجعه کردند. از افراد بالای 60 سال و 34-13 سال هر خانواده فشار خون در دو وضعیت نشسته وخوابیده، قطر دور بازو، قد و وزن اندازه گیری شد. نتایج با روش های آماری آزمون t، آزمون مقایسه زوج ها و مجذور - کای مورد ارزیابی قرار گرفت.
از 2496 فرد مورد مطالعه، 533 نفر در سنین بالای 60 سال و 1963 نفر در گروه سنی 34-13 قرار داشتند. شیوع پرفشاری خون در افراد مسن 66.4 درصد بود که 33.9 درصد از بیماری خود آگاهی نداشتند. شیوع پرفشاری خون در جوانان 10.1 درصد بود که از این مقدار 86.4 درصد از بیماری خود آگاه نبودند. مقایسه شاخص توده بدن، دور بازو، وزن در دو گروه سالم و دچار پرفشاری خون، حاکی از معنی دار بودن اختلاف بین دو گروه در هر سه شاخص بود.
با توجه به بدون علامت بودن بیماری، درمان موثر در این افراد به تاخیر می افتد. تاخیر در درمان سبب افزایش خطر مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی - عروقی در بیماران دچار پرفشاری خون می شود. ازاین رو بیماریابی، آموزش و درمان پرفشاری خون در کلیه افراد، به خصوص افراد مسن، ضرورت دارد.

واژینوز باکتریایی یکی از شایعترین عفونتهای زنان است. آنتی بیوتیک های مختلفی برای درمان این عفونت ها مورد استفاده قرار گرفته اند. هر چند مترونیدازول به عنوان موثرترین دارو پیشنهاد شده اما هیچ آنتی بیوتیکی در درمان و پیشگیری از بیماری به طور کامل موثر نبوده است. هدف از این مطالعه مقایسه اثربخشی و ایمنی کلیندامایسین و مترونیدازول خوراکی در درمان واژینوز باکتریایی است.
در این مطالعه تعداد 60 زن 16 سال و مسن تر که واژینوز باکتریایی شان از طریق "ملاک های تشخیصی آمسل" و رنگ آمیزی گرم تشخیص داده شده بود، با روش "کارآزمایی بالینی دوسوکور" به صورت تصادفی تحت درمان با کلیندامایسین خوراکی 300 mg) دوبار در روز برای 7 روز) یا مترونیدازول خوراکی 500 mg) دوبار در روز برای 7 روز(قرار گرفتند. بیمارانی که همزمان دچارعفونت قارچی یا تریکومونایی نیز بودند، از مطالعه خارج شدند. جهت بررسی میزان بهبود، کلیه معاینات و آزمایش ها 7 الی 14 روز بعد از درمان تکرار شدند و همچنین علایم واژینال، شکایات و عوارض جانبی داروها مورد توجه قرار گرفتند.
هیچ گونه اختلاف معنی دار آماری مابین میزان بهبود در مصرف کنندگان کلیندامایسین خوراکی (%93.3) و مترونیدازول خوراکی (%86.6) مشاهده نشد(p>0.05). واکنشهای نامطلوب در هر دو گروه قابل اغماض بود. چهار بیمار که کلیندامایسین خوراکی دریافت کرده بودند، دچار اسهال غیرخونی شدند و در چهار بیمار نیز که مترونیدازول خوراکی دریافت کرده بودند، واژینوز کاندیدیایی علامت دار پیشرفت کرد.
یافته های حاصل از این تحقیق نشان می دهد که کلیندامایسین خوراکی جایگزین مناسبی برای مترونیدازول خوراکی در درمان واژینوز باکتریایی زنان به شمار می رود.

آسپیراسیون جسم خارجی یکی از فوریت های مهم درشاخه تخصصی گوش و حلق و بینی است که می تواند تهدید کننده زندگی باشد. تشخیص بموقع و درمان مناسب سبب جلوگیری از بروز عوارض ومرگ می شود. اجسام خارجی راه هوایی می توانند علایم بیماری های دیگری مانند آسم و پنومونی را تقلید کنند.
مطالعه روی هزار مورد آسپیراسیون جسم خارجی در بخش گوش و حلق و بینی بیمارستان کودکان تبریز صورت گرفت و بیماران از نظر سن، جنس، یافته های بالینی و رادیوگرافیک، نوع و محل جسم خارجی، مدت زمان ماندن جسم خارجی، نحوه ارجاع، فاصله زمانی بین آسپیراسیون و بستری، و موارد منفی برونکوسکوپی بررسی شدند. آسپیراسیون جسم خارجی در پسرها 1.7 برابر شایع تر از دخترها بود. شایع ترین گروه سنی 2-1 سال و شایع ترین علامت بالینی سرفه بود. در24.6% موارد در برونکوسکوپی یافته ای وجود نداشت. عکس سینه در 54.2% موارد طبیعی و شایع ترین یافته رادیوگرافیک آمفیزم انسدادی بود. شایع ترین محل برونش راست (%44.2) و شایع ترین نوع جسم خارجی اجسام نباتی (%82.5) بود. بیشترین موارد ارجاع توسط والدین و بیشترین مراجعات بین یک تا پنج روز اول بعد از آسپیراسیون بود (%29.7).
تاخیر در تشخیص و عدم درمان بموقع سبب بروز عوارض می شود. فقدان علایم بالینی و رادیوگرافیک نمی تواند آسپیراسیون جسم خارجی را رد کند. در هر بیمار مشکوک به آسپیراسیون جسم خارجی، برونکوسکوپی جهت تشخیص قطعی ضرورت دارد. آموزش والدین در پیشگیری از آسپیراسیون مهم است.

خرخر کردن بیماری یا علامت آزار دهنده شایعی است که 19% جمعیت جامعه را گرفتار می کند. خرخر جزو بیماری های خواب است که از خرخر عادتی تا سندرم آپنه انسدادی خواب را شامل می شود. هدف از این مطالعه ارایه یک روش جراحی ساده جهت درمان خرخر بدون حملات آپنه بود.
این بررسی بر روی 8 بیمار با شکایت اصلی خرخر صورت گرفته است. اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه شامل شرح حال و مشخصات فیزیکی و آناتومیک بیماران جمع آوری و نتیجه روش جراحی بر اساس پیگیری دو ماهه بعد از عمل به صورت بهبود کامل، قابل توجه، جزیی و عدم بهبود ثبت شد. تشخیص و پیگیری بر اساس اطلاعات بالینی بود و روش جراحی به صورت اکسیزیون مخاطی کام نرم و ترمیم نقص مخاطی با بخیه زدن انجام گرفت.
این روش در 62.5% از افراد عمل شده پاسخ بالینی مساعدی به دست داد. در بیماران دارای شاخص توده بدن کمتر، نتایج درمانی مطلوب تری حاصل شد. درد در 100% بیماران (به مدت 10-7 روز بعد از عمل) و جلوآمدگی اوولا در 25% موارد، از عوارض عمل جراحی بودند.
سادگی عمل، کم هزینه بودن آن و نبود عوارض مهم از مزایای پالاتوپلاستی سرپایی محسوب می شود. طبق مطالعات انجام شده درصد موفقیت این روش تقریبا مشابه روش های دیگر جراحی مثل استفاده از لیزر، کوتر و snare است.

انواع روش های جراحی و غیرجراحی برای درمان انحراف های چشمی به صورت ازوتروپی با ازدیاد تقارب مورد استفاده قرار گرفته اند. در این مطالعه اثر دو روش جراحی استاندارد و فیکساسیون خلفی (بخیه خلف استوا یاPF) در درمان ازوتروپی با انحراف بیشتر در نزدیک، طی یک سال در بیمارستان "نیکوکاری تبریز" بررسی و مقایسه شد.
مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی دو سوکور تصادفی و مطابق شده در مراجعه متوالی بر روی 20 بیمار با دامنه سنی 3 تا 13 سال و با تفاوت انحراف دور و نزدیک مساوی یا بیشتر از 10 پریزم دیوپتر انجام گرفت. بیماران به طور تصادفی به دو گروه استاندارد و PF (هر گروه 10 بیمار) تقسیم شدند و با همکاری دو جراح تحت عمل"عقب کشیدن عضلات رکتوس داخلی" با یا بدون PF قرار گرفتند. همه بیماران تا 6 ماه بعد از عمل پیگیری شدند و میزان دوربینی، انحراف در نگاه به نزدیک و دور، قبل و بعد از عمل، و اختلاف انحراف دور و نزدیک، قبل و بعد از عمل، در دو گروه با یکدیگر مقایسه شدند.
بیماران از نظر سن و جنس، میزان دوربینی، اختلاف انحراف دور و نزدیک، میزان انحراف دور و نزدیک مشابه بودند. نتیجه مطلوب (انحراف نزدیک کمتر از 10 پریزم دیوپتر و اختلاف انحراف دور و نزدیک کمتر از 10) در هفته اول و ماه اول بعد از عمل در گروه PF در %100 بیماران دیده شد (p<0.0001) در حالی که در گروه استاندارد در هیچ مورد دیده نشد. در ماه ششم بعد از عمل انحراف مطلوب در گروه PF همچنان در 100% بیماران وجود داشت ولی در گروه استاندارد تنها 20% بیماران نتیجه مطلوب پیدا کرده بودند که معنی دار نبود.
به نظر می رسد که روش جراحی PF بیشتر از روش جراحی استاندارد موجب حصول نتیجه مطلوب بعد از عمل انحراف چشم می شود. بنابراین بهتر است جایگزین روش استاندارد شود.

فیبروهیستیوسیتوم خوش خیم از توده های بسیار نادر ناحیه بینی و سینوس های اطراف آن به شمار می رود. شایع ترین محل تومور در سر و گردن، حفره بینی و سینوس های پارانازل و علامت اصلی آن در این نواحی گرفتگی و وجود توده در بینی است. در بیمار مورد نظر که با علایم گرفتگی و ترشح بینی مراجعه کرده و علی رغم تجویز آنتی بیوتیک نیز درمان نشده بود، توده حجیمی در سینوس ماگزیلری چپ و حفره بینی همان طرف در سی تی اسکن کشف شد، سپس رزکسیون توده به طور کامل از طریق آندوسکوپ با اپروچ ترانس نازال انجام گرفت. تمامی علایم پس از عمل جراحی از بین رفت. در بررسی آسیب شناختی توده، فیبروهیستیوسیتوم خوش خیم گزارش شد. در تشخیص افتراقی این تومور، توده و پولیپ های بینی و سینوس ها را می توان ذکر کرد. به نظر می رسد با توجه به قابل مشاهده بودن تومور حین جراحی و مجاورت این ناحیه از جمله مجاورت با لامینا پاپیراسه و چشم، جراحی آندوسکوپیک با اپروچ ترانس نازال روش مناسبی جهت بیرون آوردن کامل این تومورها باشد.

موکورمایکوز بیماری حاد و نسبتا کشنده ای است که به وسیله قارچ های پوده رست رده موکورال ایجاد می شود. این بیماری به اشکال بینی مغزی، ریوی، شکمی و جلدی دیده می شود و تمام انواع آن با عوامل مستعد کننده و بیماری های زمینه ای همراه است. موکورمایکوز ریوی غالبا در بیماران دچار لوسمی و لنفوم اتفاق می افتد ولی به ندرت در افراد دیابتی نیز گزارش شده است. بر اساس اطلاعات موجود، گزارش اخیر اولین مورد موکورمایکوز ریوی در بیمار مبتلا به دیابت در ایران است.
بیمار آقای 16 ساله مبتلا به دیابت نوع جوانان با علایم سرفه، تب، کاهش وزن، دفع خلط چرکی گاهی با رگه های خونی، تنگی نفس پیشرفته و عدم پاسخ به درمان آنتی بیوتیک در بیمارستان بستری شده بود. در عکس ریه کدورت سمت راست قلب و کاهش حجم وجود داشت. قند خون بیمار 215 میلی گرم درصد و آزمایش خلط از نظر باسیل سل (BK) منفی بود. در برونکوسکوپی، تنگی موضعی در ثلث میانی نای (حدود 70% - 60%)، تخریب شدید ناحیه کارینا و مدخل برونش های اصلی و وجود فیستول های متعدد در ناحیه مذکور همراه با لخته کرمی رنگ وسیع در برونش چپ با انسداد کامل دیده شد. شستشوی برونش انجام و لخته کرمی رنگ با برونکوسکوپ فیبروپتیک درآورده شد و به بخش قارچ شناسی آزمایشگاه شماره 2 درمانگاه های تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تبریز ارسال گردید. در بررسی میکروسکوپی نمونه ارسالی، میسلیوم های پهن بدون دیواره عرضی مشاهده شد و در محیط کشت، پس از گذشت 48 ساعت، کلنی خاکستری رنگ با میسلیوم های هوایی فراوان با دانه های تیره رنگ در سطح آنها رشد کرد. نمونه تهیه شده از کلنی رشد یافته، میسلیوم های پهن بدون تیغه میانی را نشان داد. نتیجه آزمایش مستقیم و کشت ریز عنوان رایزوپوس گزارش شد. بیمار تحت درمان دارویی ضد قارچی آمفوتریسین B قرار گرفت و تنگی نای با لیزر Nd-YAG باز شد.

به رغم بهبود و پیشرفت روز افزون مراقبتهای پزشکی بیماران بدحال، آسیب نای و مری به یکی از عوارض شایع لوله گذاری داخل نایی در این گونه بیماران تبدیل شده است. تنگی نای، فیستول نای به مری یا شریان بی نام و تراکئومالاسی از جمله این عوارض هستند. فیستول تراکئو ازوفاژیال معمولا در اثر فشار ناشی از کاف لوله داخل- نایی پدید می آید ولی وجود همزمان لوله نازوگاستریک باعث تسریع در بروز این عارضه می شود. در این مقاله به شرح حال و چگونگی تشخیص ودرمان یک بیمار 68 ساله که به دنبال 10 روز تهویه مکانیکی به کمک لوله داخل نایی، دچار فیستول تراکئوازوفاژیال شده بود، خواهیم پرداخت.