مجله کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی
سال هفتم شماره 3 (پیاپی 25، پاییز 1395)

در دهه های اخیر شاهد افزایش جمعیت شهرهای کشور بوده ایم، این افزایش جمعیت در شهرها باعث شده تا نیاز به خدمات ‏روزبه روز بیشتر شود. شاید در یک شهر مراکز خدماتی زیادی پراکنده نباشد اما آنچه حائز اهمیت است توزیع بهینه این مراکز می ‏باشد. یکی از مراکز خدماتی که نقش عمده ای در شهر دارد و ضامن ایمنی بیشتر برای حیات بشری است مراکز آتش نشانی می ‏باشند. دسترسی سریع و به موقع خودروهای آتش نشانی به محل حادثه بسیار مهم بوده زیرا رسیدن به موقع این خودروها به محل ‏حادثه باعث می شود که خسارت کمتری به بار آید، از طرف دیگر این به موقع رسیدن خودروها به محل حادثه به توزیع بهینه ‏ایستگاه های آتش نشانی باز می گردد. به منظور ارزیابی وضع موجود ایستگاه های آتش نشانی در رابطه با سوانح آتش سوزی، شهر ‏کازرون به عنوان مطالعه موردی در این تحقیق انتخاب شد، سپس با استفاده از توابع ‏GIS، تحلیل شبکه و تحلیل چند ضلعی های ‏تیسن وضع موجود ایستگاه های آتش نشانی شهر کازرون مورد بررسی قرار گرفت و پس از پی بردن به توزیع نامناسب این ایستگاه ‏ها به کمک مدل ‏AHP‏ و همپوشانی شاخص ها در محیط نرم افزار ‏GIS‏ مکان مناسب برای ایستگاه های آتش نشانی شهر ‏کازرون مشخص گردید. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهده میدانی، ‏مطالعه طرح های صورت گرفته در رابطه با شهر کازرون و نقشه 2000/1 این شهر بدست آمده است.‏

کسب آگاهی و دانش در رابطه با برآورد میزان محصولات می تواند نقش مهمی را در مدیریت اراضی کشاورزی و برآورد میزان تولید خالص ایفا کند. امروزه تکنیک های سنجش از دور به عنوان یک ابزار مدیریتی برای بسیاری از عناوین و موضوعات مورد توجه می باشد. ترکیب نتایج حاصل از مشاهدات و اندازه گیری های زمینی با این تکنیک ها می تواند با فراهم آوردن داده های به هنگام و قابلیت بالای آنالیز تصاویر، کاربرد گسترده ای در تمامی بخش ها از جمله کشاورزی داشته است و مسیر رسیدن به کشاورزی دقیق را آسان تر کند. در پژوهش حاضر سعی برآن بوده که با استفاده از داده های زمینی موجود از 37 قطعه زمین زراعی و داده های ماهواره ای سنجش از دور و روش های آماری، مدل سازی و برآوردی دقیق از میزان محصول گندم در منطقه گیلان غرب ارائه گردد. لذا جهت بررسی ویژگی ها و فرآیندهای رشد در طول دوره ی کاشت تا برداشت محصول، از داده های سنجنده OLI، و برای نمایش تغییرات زیست توده از شاخص NDVI استفاده شده است. با ترسیم منحنی رشد گندم، ارتباط بین پارامترهای هندسی محاسبه شده از نمودار دوره رشد محصول (مساحت زیر نمودار، ماکزیمم، انحراف معیار، چولگی و کشیدگی) و میزان محصول مشخص شده است، که این قسمت به نوعی جز نوآوری های تحقیق است. در نهایت با اعمال روش تحلیل عاملی با روش PCA روی پارامترها، با ایجاد رابطه رگرسیون خطی، میزان خطا برای هر یک از پارامترها بطور مجزا حساب شده است. با مقایسه نتایج یک رابطه رگرسیونی با بدست آمد. با استفاده از روش تحلیل عاملی میزان به میزان 04/0 افزایش داده شد و به مقدار 69/0 رسید.

شناسایی نواحی مناسب برای توسعه گردشگری از مهمترین مباحث برنامه ریزان گردشگری است امروزه دلایلی مانند رشدروز افزون جمعیت، توسعه مناطق مسکونی شهری و زندگی شهر نشینی، افزایش آلودگی های صوتی در رابطه با توسعه تکنولوژی، خستگی ناشی از کار در بخش های مختلف مشاغل شهری، افزایش درآمد و موارد مشابه، به ویژه در کلان شهرها، مردم و شهروندان را بر آن داشته که همواره به مناطق گردشگری پناه برند برنامه ریزی فعالیتهای گردشگری نمی تواند از یافتن مکان مناسب برای ایجاد زیرسا ختهای گردشگری غافل باشد به این منظور دراین پژوهش که ازنوع توصیفی تحلیلی با استفاده از مشاهدان میدانی واسناد کتابخانه ای صورت پذیرفته است که جهت پردازش و تجزیه و تحلیل مکانی داده ها از نرم افزار Arc Gis استفاده گردید.در این مطالعه برای بررسی توان بالقوه محیطی منطقه با استفاده از لایه های مختلفی چون شیب و جهت شیب، زمین شناسی، خاک شناسی، توپوگرافی و... بانک اطلاعاتی تشکیل گردید و سپس در مرحله بعد با استفاده از منطق همپوشانی یا روی هم گذاری بانک های اطلاعاتی در محیط جی آی اس، لایه ها با هم ادغام شدند و سپس با توجه به مدل اکولوژیکی مخدوم مکان های مناسب جهت کاربری حفاظت، توریسم گسترده و توریسم متمرکز شناسایی گردیدند.. نتایج این مطالعات نشان می دهد که از نظر کاربری حفاظت37/34 هکتار از منطقه مورد نظر(8/1 درصد) از درجه عالی ، 48/69 هکتار از منطقه (6/3 درصد) از درجه متوسط و15/1826 هکتار از منطقه (6/94 درصد) نامناسب می باشد.از نظر کاربری توریسم متمرکز نیز، 73/117 هکتار از منطقه مورد نظر (1/6 درصد) از درجه عالی.4/54 هکتار از منطقه (8/2 درصد) از درجه متوسط و 87/1757 هکتار از منطقه (1/91 درصد) برای کاربری توریسم متمرکز نامناسب می باشد

سیستم‏های هوایی بدون سرنشین (UAVs) مبتنی بر سنجش از دور از تکنولوژی‏های پیشگام و نوید‏بخشی هستند که به سرعت رشد کرده‏اند. به علت محدودیت‏های تصاویر ماهواره‏ای و تصاویر هوایی از جمله ناکافی بودن کیفیت، هزینه بالای پرواز/ راه اندازی و وابستگی به شرایط جوی در دو دهه اخیرUAV‏ها به مکملی کارآمد برای جمع‏آوری داده‏های سنجش ‏از دور تبدیل شده‏اند. تصویر‏برداری UAV رزولوشن تصویربرداری را بطور چشم‏گیری ارتقاع می‏دهد و در کاهش هزینه عملیات اخذ داده بسیار مقرون به صرفه عمل می‏کند. به طور همزمان تصویر‏بردای مورب هوایی بعلت مزایای فنی آن تکنولوژی باالقوه‏ای است که به صورت ترکیبی با تصویربرداری UAV مورد استفاده قرار گرفته است. در سالیان اخیر، UAVها در عملیات غیر نظامی بسیاری خصوصا در مناطق شهری با عوارض پیچیده از جمله ساختمان‏ها مورد استفاده قرار گرفته‏اند. در این تحقیق امکان‏سنجی استخراج ساختمان‏ها با الگوهای متفاوت در منطقه‏ای مسکونی از تصاویرUAV بررسی شده است. به منظور تولید داده، تصویر‏برداری نیمه مورب UAV از منطقه‏ای مطالعاتی در شهر کرمان به طور تجربی برای حصول نتایج بهینه با زوایه‏ی °6 انجام شد. در راستای امکان سنجی، ساختمان‏ها با تقسیم‏بندی و طبقه‏بندی در روش شی‏گرا با انعطاف بسیار بالا با دقت (DP) 82/96% و فاکتور برنچ (BF) 17/3% از تصاویر RGB و DSM مربوط به UAV استخراج شدند. بعلاوه برای درک برتری استخراج ساختمان از تصاویر UAV، دقت حاصل از استخراج ساختمان از تصویر UAV با دقت استخراج ساختمان ‏از تصویر هوایی منطقه با هم مقایسه شد. در تصاویر هوایی DP برابر با 97/94% و BF برابر با 55/5% حاصل شد که نشان دهنده دقت بالاتر تصاویر اخذ شده باUAV می‏باشد. همچنین ساختمان‏ها از ابر نقاط UAV و ابرنقاط هوایی استخراج و با یکدیگر مقایسه شدند.

در نظام برنامه ریزی شهری و فعالیت شهرسازی ، طرح آماده سازی به مجموعه عملیاتی به منظور فراهم نمودن زمین جهت احداث مسکن،خدمات و تاسیسات ، مطابق با قانون زمین شهری و آیین نامه های اجرایی و طرح تفصیلی-اجرایی توسعه های جدید شهری اتلاق می گردد.
در طرح آماده سازی، طراحی و تعیین شبکه معابر یا به اصطلاح زیرساخت ها که به مجموعه موارد مرتبط از جمله شیب معابر، دفع آب های سطحی ،تاسیسات وتجهیزات زیربنایی، عملیات خاکبرداری و... مربوط می شود، همواره هزینه بالایی در مرحله طراحی و اجرا به پروژه ها تحمیل می نماید. در این مقاله با استفاده از طرح مسئله(بالا بودن حساسیت و هزینه خاک برداری و خاکریزی) در طرح های آماده سازی ، ضرورت توجه به مبحث سیویل ، استفاده از مدل ها و روش های کاربردی در سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) برای تعیین حجم عملیات و نهایتا متره بیان شده است و اینکه اقدام بر پایه روش های قبلی اعم از دستی، نرم افزاری (اتوکدی ، ساب و...) نمی تواند روش مرسوم و مناسبی باشد. از اینرو با مدل سازی در محیط Model Builder نرم افزارهای GIS سعی شده محاسبات بسیار دقیق و در مراحل چندگانه حجم عملیات مشخص و ارائه گردد. محدوده مورد بررسی، منطقه نمونه گردشگری آسمان سو طالقان و مدل های انتخابی، مدل تحلیل فضایی، درونیابی و بحث 3D Analysis جهت تحلیل های سه بعدی هستند.

نوسانات اقلیمی - بارشی ازجمله عواملی است که باعث بروز خشکسالی می شود و خسارات زیادی را به دنبال خواهند داشت. شرایط پوشش گیاهی در هرمنطقه تابعی از برآیند بارش، دما، وزش باد، وضعیت زمین از نظر شیب، جنس خاک، کشاورزی و غیره است. در این پژوهش، به بررسی تاثیر نوسانات اقلیمی - بارشی بر آسیب پذیری پوشش گیاهی زیرحوضه های غرب استان کردستان برحسب الگوی زمانی و مکانی در مقیاس منطقه ای با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور پرداخته شده است. با استفاده از آمار ایستگاه های هواشناسی و تصاویر شاخص گیاهی اختلافی نرمال شده (NDVI) ماهواره ای سنجنده مودیس، در بازه زمانی سالهای 2000 تا 2010 به پهنه بندی آسیب های وارد شده ناشی از نوسانات اقلیمی، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداخته شده است. در بررسی آمار ایستگاه های هواشناسی، سالهای 2001 و 2008 به عنوان دوره های خشک شناسایی شدند. میزان تاثیر کاهش بارش در نقاط مختلف زیرحوضه های منطقه مورد مطالعه، بر روی تصاویر ماهواره ای با استفاده از تحلیل مولفه ی اصلی (PCA) مورد واکاوی قرار گرفت. شاخص خشکسالی Z نرمال، محدوده جنوبی منطقه مورد مطالعه را به عنوان منطقه خشک معرفی می نماید. درحالیکه نتایج محدوده شمالی منطقه مورد مطالعه را به عنوان مناطق آسیب پذیرتر نشان می دهند.