فهرست مطالب

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل - سال ششم شماره 1 (پیاپی 11، پاییز و زمستان 1396)

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل
سال ششم شماره 1 (پیاپی 11، پاییز و زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/11/24
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مرضیه سادات الوند *، ابومحمد عسگرخانی صفحات 1-26
    این پژوهش بر آن است تا اثرگذاری قدرت نرم در سیاست خارجی چین نسبت به آمریکای لاتین را تبیین نماید؛ بنابراین تلاش شده است با ارائه چارچوبی مفهومی فراسوی مفهوم سازی نای، اهداف چین از توسعه قدرت نرم و منابع و ابزارهای این قدرت در منطقه آمریکای لاتین شناسایی گردد. با بررسی منابع قدرت نرم چین در حوزه فرهنگ (فرهنگ سنتی چین، کنفوسیانیسم)، اقتصاد (الگوی توسعه چین و پیوندهای تجاری و اقتصادی گسترده) و سیاست (اصل برابری و سود متقابل)، این نتیجه حاصل شد که ارزش های سیاسی چین در هر سه حوزه، قابل ردیابی است. چین در رابطه نوظهور و درحال پیشرفت خود با کشورهای آمریکای لاتین، که مجذوب الگوی توسعه چین، فرصت های تجاری و سرمایه گذاری آن، امیدهای گسترده برای دسترسی به بازار روبه رشد این کشور، ایده های جدید رهبری چین برای توسعه روابط با این کشورها در چارچوب همکاری جنوب- جنوب و مانند آن هستند، از این فرصت برخوردار است تا قدرت نرم خود در این کشورها را توسعه دهد و از این بستر آماده، جهت اعمال نفوذ خود نهایت فایده را ببرد.
    کلیدواژگان: قدرت نرم، سیاست خارجی چین، کنفوسیانیسم، اجماع بیجینگ، اصل برابری و سیاست برد- برد، آمریکای لاتین
  • محمود باهوش، پیمان زنگنه * صفحات 27-51
    افغانستان ازجمله کشورهایی است که به دلیل بافتار قومی- مذهبی ناهمگن از زمینه مساعدی برای ایجاد بحران و تنش های قومی مذهبی برخوردار است. تداوم بحران داخلی در جامعه افغان به گونه ای است که پس از خروج شوروی از این کشور، جنگ های داخلی پی درپی، حیات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... آن را به طرز محسوسی تحت تاثیر قرار داده به طوری که این وضعیت در دوره پساجنگ سرد نیز خود را در روابط این کشور با آمریکا نمایان ساخت. روابط بحرانی میان آمریکا و افغانستان پس از پیدایش، به دنبال حادثه یازدهم سپتامبر به اوج خود رسید به گونه ای که آمریکا با توسل به اقدام نظامی، رژیم طالبان در این کشور را که حامی تروریسم القاعده بود، ساقط نمود. ایالات متحده آمریکا و دولت نوظهور افغانستان پس از طالبان با همکاری در ایجاد حکومت مرکزی فراگیر در افغانستان درصدد کنترل و کاهش بحران امنیتی در این کشور برآمدند؛ البته اثرات این بحران به افغانستان محدود نماند و در سطح داخلی، منطقه ای و جهانی نیز بروز یافت به طوری که ساختار متفاوتی را در عرصه روابط بین الملل ایجاد نموده است. همچنین متغیرهای سیستمی، بازیگری، بین بازیگری و وضعیتی متعددی در پیدایش، افزایش و کاهش بحران امنیتی میان آمریکا و افغانستان موثر بوده و اثرات پایداری را نیز از خود برجای گذاشته است. این نوشتار بر آن است تا با بهره گیری از نظریه برچر، فرایند تحول بحران امنیتی در روابط آمریکا و افغانستان را تبیین نماید.
    کلیدواژگان: افغانستان، آمریکا، بحران، مراحل بحران، مدل برچر
  • قاسم ترابی، مژگان موسوی * صفحات 53-82
    تغییر و تحولات متعدد در ساختار خاورمیانه از آغاز شکل گیری تاکنون باعث شده که برخی این منطقه را اساسا «منطقه ای ناتمام» تلقی کنند. وقوع خیزش های عربی از سال 2011 گرچه در بطن روندها و جریان های تاریخی پیشین ریشه دارد؛ اما دامنه و گستره آن به حدی بوده است که می توان از آن به عنوان شروع یک «فرایند تاریخی» جدید، مشابه آنچه پس از جنگ جهانی اول رخ داد، یاد کرد. اثرات ناشی از این خیزش ها، در مسائل بسیار مهم و جدی همچون خشونت و افراط، به کارگیری تروریسم برای اهداف سیاسی، جنگ های نیابتی منطقه ای، رقابت های کلاسیک و نوین قدرت های بین المللی و تلاش برای شکل دادن به شرایط جدید سیاسی و استراتژیک توسط کشورهای مهم منطقه، قابل مشاهده است. از میان بحران های متعددی که از آغاز تحولات عربی در این منطقه شکل گرفته، بحران سوریه به عنوان هسته مرکزی و اهرم تعادلی مابین صف بندی های قدیم و جدید منطقه، مطمح نظر است. اهمیت حیاتی سوریه به عنوان متحد استراتژیک جمهوری اسلامی ایران سبب شده که آینده این کشور در راس موضوعات حائز اهمیت برای ایران قرار گیرد. از این رو هدف این مقاله درنظرگرفتن آینده های احتمالی بحران سوریه در قالب سناریوهای محتمل و ممکن و تبعات آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران است. لذا با به کارگیری مفاهیم رویکرد رئالیستی که به زعم نگارنده بهتر می تواند وضعیت خاورمیانه را به تصویر بکشد و با بهره گیری از روش سناریونویسی به دنبال تبیین مسئله پژوهش می باشد.
    کلیدواژگان: بحران سوریه، سناریوسازی، گروه های معارض، بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای
  • رضا دهبانی پور *، علی مختاری صفحات 83-112
    مردم تونس در سال 2011 بعد از دهه ها سکوت و گاهی انفعال به یک باره دست به انقلاب زدند، انقلابی که گستره آن خیلی زود دامن بسیاری از کشورهای عربی را فراگرفت و در معادلات سیاسی و امنیتی خاورمیانه تاثیرات زیادی از خود بر جای گذاشت. درباره چرائی این انقلاب که کمتر کسی یا شاید هیچ کس وقوعش را نشانی ندیده و نداده بود، پژوهش های زیادی انجام گرفته که عمدتا از زوایای مختلفی چون نارضایتی اقتصادی، فساد سیاسی، بحران های سیاسی و... مسئله را مورد بررسی قراردادند. با این اوصاف، پژوهش حاضر تلاش می کند تا این رویداد را با نگاه فراگیر «گفتمان جهانی حقوق بشر» موردسنجش قرار دهد تا روشن نماید که گفتمان جهانی حقوق بشر چه نسبتی با انقلاب تونس داشته است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که جهانی شدن در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیک و فرهنگی درک و فضایی گفتمانی از حقوق بشر در تونس پیش از انقلاب شکل داد، این در حالی بود که دولت با طرد این تغییرات از پذیرش حقوق سیاسی- مدنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه خودداری ورزیده تا جامعه در چارچوب گفتمان حاکم (حقوق بشر) برای دستیابی به حقوق و آرمان هایی چون آزادی، عدالت، کرامت و برابری علیه رژیم سیاسی حاکم ائتلاف کند و نظام سیاسی را برکنار نماید.
    کلیدواژگان: گفتمان، حقوق بشر، انقلاب، جهانی شدن، تونس
  • محمدرضا دهشیری*، شاهین جوزانی کهن، شایان جوزانی کهن صفحات 113-146
    داعش به عنوان مظهر تروریسم پسامدرن در عصر جهانی شدن از بدو پیدایش خود تلاش داشته تا از ابزارهای جهانی شدن نظیر فضای مجازی، به ویژه تارنمای خلافت بوک استفاده کند. این در حالی است که داعش به عنوان هویت مقاومت گرای غیراصیل و پیشامدرن از نظر فکری و عقیدتی خواستار تقابل با مدرنیته غربی و درصد تقابل فکری با شالوده های ایدئولوژیک جهانی شدن است ولی از نظر عملکردی از ابزارهای جهانی شدن به ویژه ابزارهای ارتباطی و فضای مجازی برای عضوگیری، شکل دهی به شبکه سلول های تروریستی و گسترش خود براساس فرایند جهانی سازی هراس بهره می گیرد. به عبارت دیگر، جهانی شدن برای داعش دارای طریقت و نه مطلوبیت است. داعش به وسیله طیفی از روش های تبلیغاتی پیچیده در بستر فضای مجازی برای جذب جوانان به این گروه تروریستی که خود را وفاداران به خلافت می نامند، منتشر می گردد. شبکه های اجتماعی اکنون به جزء جدایی ناپذیر از تلاش داعش برای پیشبرد اهداف نامشروع خود تبدیل شده است. در حال حاضر داعش با استفاده از رسانه های اجتماعی در حال گسترش جنگ به فراسوی مرزهای تحت کنترل خود است. داعش نه تنها به جذب نیرو اقدام می کند، بلکه به فرماندهی عملیات های تروریستی در کشورهای دیگر نیز از طریق فضای مجازی مبادرت می ورزد. این مقاله درصدد آن است که ضمن بررسی تقابل فکری و نظری داعش با پدیده جهانی شدن، چگونگی بهره گیری این گروه تروریستی را از ابزارهای ارتباطی این پدیده واکاوی نماید.
    کلیدواژگان: جهانی شدن، تروریسم پسامدرن، شبکه هواداران فرامرزی، داعش
  • علیرضا سمیعی اصفهانی *، ایمان شریف یلمه صفحات 147-184
    در اواخر سال 2010 میلادی، موجی از اعتراضات و خیزش های مردمی، کشور تونس را در برگرفت و پس از سرنگونی رژیم اقتدارگرای بن علی، این کشور به طلایه دار انقلاب های عربی مشهور گشت. اکنون پس از گذشت 6 سال از شورش های عربی، به نظر می رسد تونس به بهترین و احتمالا تنها امید کامل کردن فرایند گذار از اقتدارگرایی به شکل مردم سالارانه ای از حکومت تبدیل شده باشد؛ بنابراین پرسش نوشتار حاضر این است که نوع و شیوه گذار سیاسی کشور تونس تا چه حد امکان شکل گیری الگوی حکمرانی خوب را در این کشور فراهم آورده و چه تاثیری بر پایداری این الگو در این کشور خواهد داشت؟ جهت پاسخگویی به این پرسش، تلاش می گردد ضمن تلفیق مبانی نظری گذارهای دموکراتیک با حکمرانی خوب و استخراج مدل تحلیلی منتج از این مبانی نظری؛ به تبیین ریشه ها، روندها و به ویژه پیامدهای سیاسی این موضوع پرداخته شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که کشور تونس در مقایسه با سایر کشورهای درگیر انقلاب های عربی، به علت برخورداری از طبقه متوسط پویا و بادوام، جامعه مدنی نسبت قوام یافته و متکثر، ارتش کوچک و حرفه ای، تجانس قومی و مذهبی، انسجام و همبستگی جناح های مختلف، تعهد یکسان رهبران سکولار و اسلام گرا به فرایند گذار و توسعه پایدار و همچنین رویکرد و نگرش مساعد و مثبت غرب نسبت به این انقلاب، توانسته است گذار موفقی را به سوی دموکراسی تجربه کند و ازاین رو راه همواری را در زمینه شکل گیری و پایداری حکمرانی خوب پیش رو دارد، اگرچه تحقق کامل این امر نیاز به گذشت زمان دارد.
    کلیدواژگان: رژیم های اقتدارگرا، انقلاب های عربی، گذار سیاسی، حکمرانی خوب، تونس پساانقلابی
  • سیروس محبی، سعیده سادات احمدی* صفحات 185-218
    ظهور سازمان های بین المللی، عصر جدیدی را در عرصه دیپلماسی بین المللی ایجاد و پتانسیل چانه زنی در سیاست خارجی کشورها را افزایش داده اند. اگر جامعه ملل را به عنوان اولین سازمان عمومی بین المللی به حساب آوریم، تاسیس این سازمان نقطه عطفی در سیاست خارجی و روابط بین المللی محسوب می شود. از این رو ان استفاده از امکانات این سازمان در سیاست خارجی کشورها دارای اهمیت قلمداد می گردد. بر این اساس این پژوهش با صحه گذاشتن بر اهمیت چنین سازمانی در میانه دو جنگ جهانی، به دنبال بررسی نحوه استفاده نخبگان دولتی ایران از این پتانسیل جدید در راستای منافع ملی کشور بوده و این سوال را مطرح نموده است که آیا نمایندگان دولت ایران در جامعه ملل در راستای رسیدن به اهداف ملی موفق عمل کرده اند یا خیر. برای پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر با روش تطبیقی از دو نظریه مهم رئالیسم و ایدئالیسم که در دوره مورد نظر مهم ترین نظریات موجود در توجیه ایجاد چنین سازمانی بوده اند استفاده نموده و با تطبیق رفتار و گفتار دیپلمات های ایران در مسائل جامعه ملل با این دو نظریه، بررسی مناسبی در مورد میزان موفقیت آنها انجام داده است و در نهایت با چنین مقایسه تطبیقی نتیجه می گیرد که تفاوت نگرش نخبگان دولتی ایران با واقعیت های موجود موجب شده تا علی رغم دیپلماسی فعال نتوانند بهره کافی را از این پتانسیل جدید ببرند.
    کلیدواژگان: نخبگان دولتی، جامعه ملل، رئالیسم، ایدئالیسم
|
  • MarziehSadat Alvand *, Aboumohammad Asgarkhani Pages 1-26
    This study investigates the impact of China's soft power on its foreign policy towards Latin America. Attempts have been made to provide a conceptual framework beyond the Nye’s conceptualization. We study how and why China develops soft power moving beyond Nye’s conceptualization of soft power. It seems that China's political values can be observed in soft power resources such as culture (e.g., traditional Chinese culture, Confucianism), economy (e.g., China's model of development, remarkable commercial and economic relationships), and policy (e.g., principle of equality and mutual benefit). Latin American countries are fascinated by China's development model, business opportunities and investment, and China’s interest in developing relations with them within the framework of South-South cooperation and hopes for accessing China’s growing market. This is the background against which China may promote its soft power.
    Keywords: Soft power, China’s foreign policy, Confucianism, Beijing consensus Principleof equality, win-win policy, Latin America
  • Mahmood Bahoosh Fardaghi, Peyman Zanganeh * Pages 27-51
    Religious and ethnic diversity is a potential threat to Afghanistan’s political stability. Continuous civil crisis has led to civil wars after the cold war. The critical relationship between Afghanistan and the United States reached to its high after September 11 as the USA toppled Taliban regime. The United States and the new central government of Afghanistan tried to main security through implementing state sovereignty throughout the country. However, not only the crisis was not controlled but also turned to become an international disaster. Moreover, multiple variable such as the international system and actors affect the relationship between Afghanistan and the United States during this security crisis. Resorting to Brecher’s theory, this research seeks to investigate the evolution of security crisis in the relationship between Afghanistan and the United States.
    Keywords: Afghanistan, United States, crisis stages, crisis, Brecher’s theory
  • Ghasem Torabi, Mozhgan Mousavi Nogholi * Pages 53-82
    The Middle East is deemed as an “unfinished region” due to numerous changes in its structure since its formation. Although Arabic uprisings, since 2011, derived from earlier historical trends, their dimensions are big enough to be considered as the beginning of a new “historical process” like what took place after the World War I. Their impacts on important issues such as violence, extremism, politically motivated terrorism, regional proxy wars, classical and modern competitions among international powers and attempts to shape the new strategic politics by regional powers are easily discernible. Since Syria is Iran’s strategic ally, its future matters to Iran. This paper aims to consider probable outcomes of Syria conflict in the form of possible scenarios and its associated consequences for the security of the Islamic Republic of Iran. In order to estimate possible scenarios, the realist approach has been taken.
    Keywords: Syria crisis, Scenario planning, opposing groups, Regional, Transregionalplayers, Security of Iran
  • Reza Dehbaniupour *, Ali Mokhtari Pages 83-112
    After decades of silence, Tunisian revolted against dictatorship in 2011. Their revolution inspired the Arab world. The present study analyzes why this event with comprehensive look evaluates the word forum on human rights of the revolution”, in other word, the main issue is what effect and roll has been“The world forum human rights” on Tunisia revolution? This research tends to globalize in the zone of human rights, claims that globalization in different aspects of economic, social, technological, cultural has been created the perception and space discourse of human rights in Tunisia before revolution. While the government reject these changes and refrained from accepting civil and political rights, economic, social and cultural of the society, until the dominant discourse (Human Rights) for getting rights and ideals like freedom Justice, dignity and equality against the political and regime align and overthrow it.
    Keywords: Dialogue, Human Rights, Revolution, Globalization, Tunisia
  • Mohammad Reza Dehshiri *, Shahin Jozani Kohan, Shayan Jozani Kohan Pages 113-146
    Since its very beginning, as the symbol of postmodern terrorism in globalization era, Islamic State of Iraq and the Levant (ISIL) attempted to use globalization tools such as cyberspace incuding the Khalifa book (Caliphate book) website for recruiting, establishing terrorist cells network and expanding itself by globalizing terror. Meanwhile, ISIL defies western modernity and intends to undermine the basis of globalization. In this regard, ISIL use social media and complex propaganda system to attract people around the word. This paper aims to elaborate how ISIL can confront the theoretical foundations of globalization while using communicational tools of this emerging phenomenon.
    Keywords: Globalization, Postmodern terrorism, transnational advocacy network, ISIL, Khalifa book
  • Alireza Samiee Esfahani *, Iman Sharif Yalme Pages 147-184
    In the late 2010, Tunisian revolutionaries toppled the authoritarian regime of Ben Ali. Tunisian rebels inspired a few other nations to rise against dictators. Among all countries involved in the Arab revolutions, only Tunisia seems to be completing democratic transition. The main question of this article is how political transition in Tunisia affects the formation and stability of good governance in this country. To answer this question, theoretical foundations of good governance are combined with analytical model of democratic transitions. The results showed that a dynamic and stable middle class civil society, a small professional army, ethnic and religious homogeneity, and secular and Islamist leaders’ commitment to democratic transition process will pave the way for the formation of good governance in long-term.
    Keywords: Arab revolution, Political transition, Good governance, Post-revolutionTunisia
  • Sirous Mohebbi, SaeedeSadat Ahmadi * Pages 185-218
    International organizations have provided states with new opportunities to conduct foreign policy in the past hundred years. The League of Nations, established after WWI, was the first public international organization. This study emphasizes on the importance of this organization in the midst of two World Wars and measures the success and failure of Iranian diplomats at the League of Nations at securing Iran’s national interest. To answer this question, this study reviews the words and deeds of Iranian diplomats at the League of Nations. The creation of this organization is explained using the realist and idealist methods. Finally, we conclude that Iranian diplomats failed to effectively secure Iran’s national interest at the League of Nations because their understanding of international politics was different from reality.
    Keywords: Statesmen, League of Nations, Realism, Idealism