نشریه دانش زیستی ایران
سال پنجم شماره 2 (تابستان 1389)

در مطالعه حاضر، تاثیر عصاره هیدروالکلی گل انار بر تعداد سلو لهای فعال بتای پانکراس در رت های دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین تعداد سلول های فعال بتای پانکراس، بعد از تیمار عصاره، حیوانات توسط دیاتیلاتر، بیهوش و پانکراس آن ها خارج شد و پس از فیک سشدن در فرمالدئید 4 درصد، با استفاده از پارافین برای برش گیری آماده شدند. از نمونه های پانکراس، برش های 3 میکرونی تهیه شد و تعداد سلول های بتای فعال، با استفاده از کیت ایمونوسیتوشیمی بررسی گردید. نتایج نشان داد که تیمار عصاره 200 و 300 میلی گرم بر کیلوگرم، موجب افزایش تعداد سلول های بتا با ،150 ، هیدروالکلی در غلظت های 100 فعالیت ترشحی انسولین، در مقایسه با رت های دیابتی کنترل می شود. گل انار به طور موثری فعالیت سلو لهای بتا را در مقایسه با رت های دیابتی کنترل افزایش می دهد. بنابراین، گل انار با افزایش آزادسازی انسولین، موجب کاهش گلوکز سرم در حیوانات دیابتی می شود. در نتیجه، عصاره هیدروالکلی گل انار، دارای اثر هیپوگلیسمیک در رت های دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین با آزادسازی انسولین از سلو لهای بتای پانکراس شده و احتمالا کاربرد سنتی آن تایید می گردد.

مطالعات کمی به بررسی دخالت گیرنده های نوع 1 وانیلوئیدی (TRPV1, Transient Receptor Potential Vanilloid type 1) در تعدیل اضطراب پرداخته اند. این گیرنده علاوه بر گرما، پروتون ها و وانیلوئیدها، به برخی لیگاندهای غیراختصاصی درون زا مانند آنانداماید نیز پاسخ می دهد. در مطالعه حاضر، اثر تحریک و مهار گیرنده های TRPV1 در ناحیه هیپوکامپ خلفی (CA1) موش های صحرایی نر بر رفتار اضطرابی آن ها ارزیابی گردید. در این مطالعه تجربی، از موش های صحرایی نر نژاد ویستار استفاده شد. گروه ها هفت تایی بودند. داروهای تزریقی، شامل capsaicin، (آگونیست گیرنده TRPV1) و AMG9810 (آنتاگونیست گیرنده TRPV1) بودند. تزریق در ناحیه هیپوکامپ خلفی (CA1) موش های صحرایی صورت گرفت و سپس در مدل رفتاری اضطراب، ماز بعلاوه ای شکل (Elevated plus-maze)، رفتارهای شبه اضطرابی به مدت 5 دقیقه ثبت شد. تزریق capsaicin در غلظت های 0/003 و 0/03 میکروگرم/رت صورت گرفت. درصد زمان ورود به بازوی باز در غلظت های 0/003 و 0/03 میکروگرم/رت و درصد دفعات ورود حیوانها به بازوی باز در غلظت 0/003 میکروگرم/رت کاهش یافت و تغییر معنی داری نیز در فعالیت حرکتی صورت نگرفت. یافته حاضر نشان دهنده اثر اضطراب زای این دارو است. همچنین تزریق AMG9810 در غلظت های 00/03، 0/03 و 0/3 میکروگرم/رت صورت گرفت که به دنبال آن، درصد زمان ورود به بازوی باز در غلظت های 0/03 و 0/3 میکروگرم/رت بدون تغییر در درصد دفعات ورود به بازوی باز، افزایش یافت. فعالیت حرکتی نیز در غلظت 0/003 میکروگرم/رت افزایش یافت. این یافته ها نشاندهنده اثر شبه ضداضطرابی این دارو در غلظت های 0/03 و 0/3 میکروگرم/رت است. مطالعه حاضر نشان داد که گیرنده های TRPV1 واقع در ناحیه هیپوکامپ خلفی، در تعدیل اضطراب در موش های صحرایی نقش دارند.

جنس Salvia دارای 800 گونه در سرتاسر دنیا است. در کشور ایران 58 گونه از این جنس وجود دارد که از این تعداد 17 گونه اندمیک هستند. اغلب گونه های این جنس، بسیار معطرند و به عنوان گیاه دارویی استفاده می شوند. در این پژوهش اندام های هوایی از رویشگاه های جدید دو گونه شبیه از Salvia جمع آوری شدند. در ابتدا، نمونه های جمع آوری شده در سایه و دمای اتاق خشک گردید و سپس به روش تقطیر با آب، اسانس گیری شد و ترکیبات شیمیایی آن ها توسط روش های GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفت. بازده انسان برحسب درصد وزنی - وزنی گونه های گیاهی برای (S.macrosiphon)، 0/14 درصد و برای (S.reuterana)، 0/8 درصد به دست آمد. ترکیبات شمیایی عمده اسانس به دست آمده از گونه S.macrosiphon محتوی (sclareol) 8/61 درصد، (spathulenol) (+) 5/87 درصد و (aristolene-) (-) 5/71 درصد و گونه S.tetuerana، دارای (germacrene D) 11/17 درصد، (phytol acetate) 7/18 درصد و (methyl undodecanoate) با 6/57 درصد بودند. با وجود این که بین دو گونه مذکور، شباهت های ریخت شناسی وجود دارد، گونه S.macrosiphon، محتوی Aristolene- ،  (+) spathulenol، sclareol (-) و a-Terpinene و گونه S.reuterana، دارای sclareoloxide، methyl undodecanoate، acetate و δ -Elemene است که جهت شناسایی گونه ها، شاخص تاکسونومیک محسوب می شوند.

آنزیم L- آسپاراژیناز هیدرولیز اسید آمینه L- آسپاراژین به L- اسید آسپار تات و آمونی وم را کاتالیز میکند. آنزیم های با فعالیت آسپارا ژینازی، نقش مهمی در متابولیسم کلیه موجودات به عهده دا رند و در داروسازی نیز حایز اهمیت هستند. آنزیم آسپار اژیناز II، یکی از داروهای شناخته شده در درمان لوکمیای لنفوبلاستیک حاد است . در این تحقیق به منظور دستیابی به مقادیر بالای آنزیم، ژن آسپاراژیناز (ansB) II با تکنیک PCR و با استفاده از پرایمرهای اختصاصی طراحی شده از باکتری E. coli DH5α جدا شد. قطعه موردنظر که اندازه ای حدود 1047bp داشت، با دو آنزیم NdeI / Sac I بریده شد و در جایگاه مشابه در پلاسمید pET21a در پایین دست پروموتر T7 کلون شد. پلاسمید نوترکیب، وارد باکتری E. coli DH5 α گردید. پس از تایید کلونینگ با استفاده از PCR و برش آنزیمی، پلاسمید نوترکیب، وارد باکتری E.coli BL 21 گردید و پس از القاء با IPTG با غلظت 1 میلی مولار، بیان ژن با استفاده از SDS-PAGE و سنجش فعالیت آنزیمی تایید شد . حضور باند حدودا 35 کیلودالتونی در SDS-PAGE بیان ژن را اثبات نمود . برای سنجش فعالیت ، از روش سنجش میزان آمونیاک تولید شده، استفاده شد. روش سنجش فعالیت آنزیمی میزان Unit/ ml 86 آنزیم را نشان داد. پروموتر قوی T7 منجر به تولید مقادیر بالایی از آنزیم گردید ؛ به طوری که فعالیت آن بیش از 20 برابر فعالیت آن در سویه وحشی بود. به علاوه، میزان بالای پروتئین تولید شده در محلول رویی نشانگر تو لید خارج سلولی پروتئین فوق است که خالص سازی آن را آسان تر خواهد کرد.

حلوا ارده، محصول به دست آمده از مخلوط کردن کنجد آسیاب شده (ارده) و شیره حاصل از پخت شکر و گلوکز همراه با مواد طعم دهنده است. تولید این محصول تا حد زیادی به روش سنتی انجام می شود. در این پژوهش وضعیت میکروبیولوژی 144 نمونه حلوا ارده خریداری شده از کارگاه های تولید کننده این محصول در سطح شهرستان های یزد و اردکان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها مطابق با استاندارد مربوطه از نظر شمارش تعداد باکتری های آنتروباکتریاسه و اشریشیاکلی، مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که از مجموع 72 نمونه برداری صورت پذیرفته در شهرستان یزد، تعداد 12 نمونه، دارای آلودگی بالاتر از حد مجاز آنتروباکتریاسه (حداکثر 100 عدد در هر گرم) بودند و محدوده آلودگی از کمتر از 10 تا 102×3/6 متغیر بود و تعداد 9 نمونه نیز از نظر آلودگی به اشریشیاکلی، مثبت بودند. در شهرستان اردکان نیز از مجموع 72 نمونه برداری صورت پذیرفته، 10 نمونه دارای آلودگی بالاتر از حد مجاز آنتروباکتریاسه و محدوده آلودگی از کمتر از 10 تا 102×1/8 متغیر بود. همچنین 6 نمونه، از نظر آلودگی به اشریشیاکلی، مثبت بودند. از نظر آماری، بین آلودگی حلوا ارده در شهرستان های یزد و اردکان، اختلاف معنیداری مشاهده نگردید، اما بین کارگاه های هر شهر، از نظر آلودگی، اختلاف معنی دار وجود داشت. اگر چه رطوبت نسبی و aw پایین و درصد بالای مواد قندی در حلوا ارده میتواند به عنوان عوامل ضدمیکروبی تلقی شود، اما این قطعیت را در عدم امکان آلودگی این محصول فراهم نمی آورد و به ویژه حضور میکروارگانیسم های پاتوژن و بیماری زا نظیر اشریشیاکلی می تواند به عنوان یک خطر بهداشتی برای سلامت عمومی جامعه تلقی شود، لذا لازم است کنترل وضعیت میکروبیولوژی این محصول را مهم تلقی کرد.

هدف از این تحقیق، بررسی ترکیب شیمیایی اسانس دو جمعیت گونه مریم نخودی شرقی جمع آوری شده از دو رویشگاه جدید در ایران است. در این تحقیق، بخش های هوایی Teucrium orientale از دو رویشگاه مختلف (جاده دماوند - فیروزکوه و منطقه کوهین) جمع آوری و پس از خشک کردن در سایه به رویش تقطیر با آب، اسانس گیری و توسط روش های GC و GC/MC اجزای آن شناسایی شد. بازده اسانس برای جمعیت دماوند - فیروزکوه، 0/21 درصد وزنی - وزنی به دست آمد و تعداد 42 ترکیب نشان دهنده 83/52 درصد کل ترکیبات اسانس، شناسایی شد. بازده اسانس جمعیت جاده قزوین - رشت (کوهین) 0/19 درصد وزنی - وزنی به دست آمد و تعداد 40 ترکیب نشان دهنده 92/13 درصد کل ترکیب اسانس، شناسایی شد. در جمعیت دماوند - فیروزکوه، (9/74% cubebene β)، (%8/31 Linalool) و (%5/52 germacrene D) ترکیب های عمده بودند و در نمونه جمع آوری شده از منطقه کوهین نیز (18% trans -caryophyllen)، (%12/13 δ - cadinenet)، (%11/67 caryophyllene oxide) و (%9/75) α - copaene فراوان ترین بودند. نتایج نشان داد که تفاوت های کمی و کیفی در ترکیبات اسانس دو جمعیت می تواند ناشی از تفاوت ویژگی های اکولوژیک، به ویژه عوامل خاکی و جغرافیایی باشد.

مطالعه حاضر، با هدف بررسی تنوع تیره بقولات در جنوب شهرستان رامهرمز انجام شده است. این منطقه حدودا دارای وسعتی حدود 150 کیلومتر مربع و کمترین و بیشترین ارتفاع آن به ترتیب 120 و 400 متر است. بالاترین میزان بارندگی این نواحی که درفصول پاییز و زمستان صورت می گیرد، بین 270 تا 320 میلی متر متغیر و میانگین دمای سالانه، 24 درجه سانتی گراد است. نمونه های گیاهی به روش پیمایشی از بهمن ماه 1385 تا تیرماه 1387 هر هفته در فصول رویش، جمع آوری شدند. اعضای تیره بقولات، شامل 45 گونه متعلق به 19 جنس است که بزرگ ترین جنس Medicago دارای 8 گونه است. بخش متنوع جنس Medicago که در رامهرمز یافت می شود، Spriocarpos دارای 5 گونه است. تروفیت ها با 64/44 درصد، شکل زیستی غالب را دارند و همی کریپتوفیت ها و فانروفیت ها و ژئوفیت ها و کامفیت به ترتیب با 17/77، 11/11، 4/44 و 2/22 درصد، اشکال زیستی بعدی را تشکیل می دهند. از نظر نوع ناحیه رویششی 51/11 درصد گیاهان آن عناصر رویشی ایرانو - تورانی و صحارا - سندی هستند. از بین 45 گونه گیاهی در منطقه مطالعه شده، تعداد 3 گونه، یعنی 6/66 درصد کل گونه ها اندمیک ایران هستند. پنج گونهه، یعنی 11/11 درصد گیاهان دارویی و 3 گونه، یعنی 6/66 درصد، نیز گیاهان سمی اند.