فهرست مطالب
فصلنامه پژوهش های ارتباطی
پیاپی 98 (تابستان 1398)
- تاریخ انتشار: 1398/06/01
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 9-11
پیمایش یکی از روش های جمع آوری داده هاست که در آن، اطلاعات از طریق افرادی که مشارکت کننده یا پاسخگو نامیده می شوند و به پرسش ها پاسخ می دهند، گردآوری می شود. از این روش که بیش از هر روش دیگری در مطالعات علوم اجتماعی کاربرد دارد، می توان از انواع مطالعات اکتشافی، توصیفی، تبیینی و ارزشیابی استفاده کرد.
وجود تکنیک های بسیار برای اجرای پژوهش پیمایشی، آن را به ابزاری چندمنظوره تبدیل کرده است. با این حال، تمام پیمایش ها در چند خصوصیت مشترک اند: نخست، به لحاظ نوع، مشتمل بر جمع آوری داده ها از نمونه بزرگی از افرادند، ازاین رو، تعمیم پذیری یافته های پیمایشی، یکی از جنبه های مثبت این روش است. دوم، در تمام پیمایش ها، پاسخگویان باید به تعدادی پرسش پاسخ دهند. این پرسش ها ممکن است در مورد نگرش ها، باورها یا انتطارات از آینده باشد. با این حال، پرسش ها به هر شکل که باشند، داده های پیمایشی به طور عمده همان چیزی هستند که مردم در پاسخ به پرسش پژوهشگر می گویند.
بین میزان اهمیت و استفاده از پژوهش های پیمایشی با نوع حکومت کشورها، رابطه وجود دارد. به این معنا که هرچه یک جامعه، برخوردار از آزادی بیشتر و مردم سالارتر باشد، اهمیت افکار سنجی در آن بیشتر است. در کشور ما به برکت انقلاب شکوهمند اسلامی و با توجه به نقش نظر و رای مردم در انتخابات مختلف، افکارسنجی، نظرسنجی و نیازسنجی در حوزه ها و موضوع های مختلف، اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اهمیت شایان توجهی پیدا کرده است. در عین حال، با توجه به محافظه کار بودن افراد جامعه که حتی برخی، درآمد ماهانه خود را که موضوعی عینی است، صادقانه نمی گویند و برعکس، هزینه های ماهانه را بیشتر گزارش می کنند، سنجش موضوعات و متغیرهای ذهنی تر، انتزاعی تر و سیاسی تر، همچون شرکت در انتخابات و... دشواری ها و پیچیدگی های خاص خود را دارد.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن که در کشور ما برای نخستین بار، در سال 1335 انجام گرفت، هر 10 سال یک بار تکرار می شود. اگرچه باید اشاره کرد؛ پیمایش و افکارسنجی در معنای امروزی آن و به شکل علمی و سامان مند، به کمیته «سنجش افکار» رادیو و تلویزیون بازمی گردد که در سال 1345 راه اندازی شد و پس از آن به «مرکز تحقیقات اجتماعی و نظرخواهی برنامه ها» تغییر نام داد. در سال 1368 واحدهای مختلف پژوهشی با ماموریت های مختلف در سازمان صداوسیما تشکیل شدند و در همان سال، با ادغام واحد فعالیت های فرهنگی و مرکز تحقیقات اجتماعی و ارزشیابی برنامه ها «مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای» شکل گرفت که علاوه بر فعالیت منظم در زمینه جمع آوری نظرهای مردم در خصوص برنامه های صداوسیما (نظرسنجی، نیازسنجی و اثرسنجی) به سنجش افکار، گرایش ها و تمایلات مردم در حوزه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و نیز مسائل روز، ازجمله انتخابات می پرداخت و این فعالیت ها تا به امروز ادامه داشته است.
علاوه بر مرکز تحقیقات صداوسیما، مراکز و موسسات دیگری نیز به تدریج شکل گرفتند و به فعالیت های پیمایشی در حوزه های مختلف پرداختند؛ به طوری که طی دو سه دهه اخیر، فعالیت های پیمایشی در کشور گسترش یافت و هم اکنون نهادها و مراکز متعددی به انجام فعالیت های پژوهشی، به ویژه در قالب پیمایش می پردازند. اما با وجود آنکه فعالیت های پیمایشی در کشور ما رو به افزایش نهاده، تعاملات و ارتباط بین مراکز پژوهشی و نیز پژوهشگران در کمترین حد است و این موضوع می تواند آسیبی جدی به گسترش مناسب فضا و فعالیت های پژوهشی در حوزه پژوهش های پیمایشی وارد سازد. مرکز تحقیقات صداوسیما با هدف کمک به ایجاد محملی برای تبادل نظر، همفکری و هم افزایی در حوزه مورد بحث و نیز پاسداشت سابقه 50 ساله فعالیت های پژوهشی خود در حوزه پیمایش و افکارسنجی، ایده برگزاری نخستین همایش ملی مطالعات پیمایشی و افکارسنجی در ایران را مطرح کرد و برای این منظور، از نهادها، موسسات و مراکز فعال در این حوزه دعوت به عمل آورد که از آن میان مرکز آمار ایران، پژوهشکده آمار، اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری و مرکز افکارسنجی ناجا، اعلام آمادگی کردند و به این ترتیب، پس از طی مراحل اجرایی، همایش ملی مطالعات پیمایشی و افکارسنجی در ایران، در 25 آذر 1397 همزمان با هفته پژوهش برگزار شد. در این همایش از میان 48 مقاله رسیده 28 مقاله پس از طی مراحل ارزیابی و داوری انتخاب و در پنل های تخصصی، از سوی نویسندگان مقالات ارائه شدند و مورد بحث و بررسی کارشناسان قرار گرفتند.
فصلنامه پژوهش های ارتباطی پس از داوری مجدد 28 مقاله، 7 مقاله را که دست کم از یک جنبه، یعنی عنوان، بیان مسئله، روش شناسی، یافته ها، تحلیل و تبیین نظری و کاربردی، دارای نوآوری و اصالت بوده اند، انتخاب کرده است تا در این شماره، به پژوهشگران و علاقه مندان به حوزه پژوهش، به ویژه پژوهش های افکارسنجی و نظرسنجی تقدیم کند. امید است که این تلاش، مورد اقبال و توجه اندیشمندان و کاوشگران قرار گیرد و پژوهشگران را در اعتلای هرچه بیشتر پژوهش های کشور یاری دهد. -
صفحات 13-38نظرسنجی ها راهی مطمئن و قدرتمند برای جمع آوری اطلاعات و آگاهی از نظرها، پنداشت ها، گرایش ها و حتی باورها و ارزش ها و به طور کلی آگاهی از چگونه اندیشیدن اذهان عمومی هستند. پرسش های حساس را می توان پرسش هایی دانست که پاسخگو در برابر آنها احساس آسیب پذیری می کند. از این رو با توجه به اهداف پژوهشی لازم است در مطالعات افکارسنجی ابتدا مجموعه آگاهی های لازم در مورد جامعه مورد بررسی، بویژه از نظر ویژگی های فرهنگی و میزان آگاهی های عمومی درباره موضوع مورد مطالعه بررسی و تحلیل شود. نتایج معتبر و قابل اتکا و تفسیر پذیر، در گرو پیش بینی حساسیت ها و اعتراض های احتمالی در پاسخگویان نمونه مورد بررسی است. چگونگی مواجهه با موضوعات حساسیت برانگیز در پرسش های باز و پرسش های بسته با گزینه های انتخابی محدود، ملاحظات خاص خود را دارند. به نظر می رسد در جامعه های آماری مختلف و با توجه به تفاوت های فرهنگی، نوع و درجه حساسیت ها متفاوت است و در نتیجه ضرورت کسب اطلاعات مقدماتی درباره جامعه مورد بررسی برجسته می نماید. در این مطالعه قصد داریم، ضمن شناسایی خطاهای ناشی از پرسش مستقیم موضوعات حساس، به معرفی فنون، شیوه ها یا راهکارهایی بپردازیم که در عین پرسیدن پرسش های حساس، کمترین خطا و انحراف در نتایج فراهم آید.کلیدواژگان: پیمایش، فنون طراحی پرسش های حساس، تکنیک پاسخ تصادفی، تکنیک شمارش آیتم
-
صفحات 39-68در این مقاله تلاش شده است، ضمن دفاع از قابلیت نظرسنجی ها در انکشاف افکار عمومی، زمینه های «انگاره ناکارآمدی نظرسنجی ها» در سه سطح شهروندان؛ موسسات نظرسنجی؛ و مدیران و مسئولان، بررسی شوند. ایده اصلی مقاله این است که «انگاره ناکارآمدی نظرسنجی ها» بیش از آنکه مبتنی بر نتایج واقعی نظرسنجی ها باشد، حاصل برساخت عوامل گوناگونی است که هریک با انگیزه های خود، تلاش در ترویج این انگاره دارند. در حوزه موسسات نظرسنجی، برخی افراد و موسسات، ناکامی خود در تحلیل نظرسنجی ها را که ناشی از ضعف بینش جامعه شناختی و عدم التزام به استانداردهای علمی و سازمانی است، به مطالعات نظرسنجی نسبت می دهند. در حوزه سازمان های مصرف کننده نتایج نظرسنجی ها، برخی مدیران که قدرت و منافع خود را در نادیده گرفتن صدای مردم می دانند، سعی می کنند با توسل به ایدئولوژی تخصص گرایی و غیرتخصصی جلوه دادن یافته های نظرسنجی ها، از اعتبار، اهمیت و تاثیرگذاری نظرسنجی ها بکاهند. به عبارت دیگر، در حوزه های مختلف برخی افراد و گروه ها، با انگیزه های متفاوت، منافعی در ترویج «انگاره نارکارآمدی نظرسنجی ها» دارند و با تقلیل مسئله «اعتبار عمومی» نظرسنجی ها به مسئله «اعتبار علمی» و تشکیک در اعتبار علمی نظرسنجی ها، سعی در باورپذیر کردن این انگاره دارند.کلیدواژگان: نظرسنجی، برساخت، انگاره ناکارآمدی، اعتبار علمی، اعتبار عمومی
-
صفحات 69-84امروزه برنامه ریزان و عرضه کنندگان کالا و خدمات، علاقه مند به دانستن نظرهای افراد درباره محصول ارائه شده خود هستند تا از این طریق بتوانند در راه تامین نیازهای استفاده کنندگان از کالاها و خدمات حرکت کنند و به بهبود موقعیت خود بپردازند. کسب نظر افراد درباره یک موضوع خاص، نظرسنجی نامیده می شود. نظرسنجی ها به طور معمول، از طریق شیوه های نمونه گیری نااحتمالاتی و بدون چارچوب انجام می شوند. مشکل استفاده از این روش آن است که نتایج به دست آمده، از دقت نمونه گیری های احتمالاتی برای تعمیم به کل جامعه برخوردار نیست و تنها توصیفی از نظر افرادی ارائه می شود که در نمونه قرار گرفته اند. استفاده از فنون مختلف نمونه گیری می تواند به رفع این نقیصه کمک کند. در مقاله حاضر، ضمن اشاره مختصر به روش های آمارگیری نمونه ای نااحتمالاتی و احتمالاتی، مزایای استفاده از روش های احتمالاتی در نظر سنجی ها برشمرده خواهد شد. همچنین مفهوم آمارگیری چرخشی و مزایای آن در مقایسه با سایر آمارگیری ها در طول زمان بیان می شود و پیشنهاد استفاده از آن در نظرسنجی ها مطرح خواهد شد.کلیدواژگان: کلید واژه ها: آمارگیری، نظرسنجی، نمونه گیری چرخشی
-
صفحات 85-111امروزه معنای سواد از توانایی خواندن و نوشتن یا توانایی به کاربردن زبان برای خواندن، نوشتن، گوش دادن و سخن گفتن که تنها تامین کننده سطحی ترین لایه ارتباط است، به فهم مفاهیم، انگاره ها و اندیشه ها تغییر یافته است و «باسواد» به فردی اطلاق می شود که توانایی شناخت، درک، تفسیر، ساخت، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از مواد چاپ شده و نوشته شده مربوط به زمینه های گوناگون را داراست. متعاقب این چرخش در مفهوم سواد، سواد آماری مهارتی بسیار مهم در برقراری ارتباط با داده ها و اطلاعات آماری است که امروزه به سرعت درحال رشد و گسترش است. همزمان با رشد روزافزون این مهارت پایه و متعاقب آن مطالبات عمومی و میل به مصرف آمارها و اطلاعات آماری برای ساختن یک زندگی بهتر، توجه به تامین این نیاز نیز در خور اهمیت است. از این رو، پیمایش به عنوان تکنیکی برای گردآوری، تبدیل داده ها به اطلاعات و گزارش دهی صحیح آنها نیازمند فرهنگ عمومی است. به بیان روشن تر، سواد آماری در بستری از فرهنگ عمومی قابلیت رشد خواهد داشت که هم از سوی گروه های مرتبط با پیمایش و گردآوری داده شامل «تولیدکنندگان»، «مصرف کنندگان» و «مشارکت کنندگان» و هم از حیث مراقبت در تبدیل و ارائه آنها، پاسدار و پشتیبان باشد. بر این اساس مقاله حاضرتلاش دارد چارچوبی در این زمینه ارائه دهد.کلیدواژگان: سواد آماری، فرهنگ عمومی، فرهنگ آماری، پیمایش
-
صفحات 113-137پرسش این است که با توجه به نواقص و برد به نسبت محدود پژوهش های پیمایشی و افکار سنجی، چگونه می توان ضمن حفظ قابلیت ها و فواید این روش ها، از روش های مکمل و جایگزین استفاده کرد. برای پیدا کردن پاسخی مناسب برای این پرسش، پس از مرور توضیحات روش شناختی و نقدهای نوشته شده و نیز با توجه به تجارب مختلف به دست آمده، برای جبران و پوشش دادن نواقصی که به صورت احتمالی در جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات، تفسیر ها و نتیجه گیری نهایی ایجاد می شود، با مقایسه ویژگی های روش های دیگر و با بهره گیری از امکانات سایر روش ها، الگویی کارآمدتر برای به کارگیری این نوع از پژوهش ها پیشنهاد شده است. به عنوان روش های مکمل پیشنهاد این است که از گروه بحث متمرکز در تک تک مراحل پژوهش پیمایشی استفاده کرد. به عنوان روش های جایگزین، تلاش شده است تا حسب مورد، نشان داده شود که با کنار گذاشتن هر ویژگی از ویژگی های پژوهش های پیمایشی، از کدام یک از روش های جایگزین پیشنهادی یعنی مردم نگاری، تحقیق عملی مشارکتی، مطالعه موردی و تحلیل محتوا، می توان بهره گرفت.کلیدواژگان: مطالعات پیمایشی و افکارسنجی، نقد جامعه شناختی پژوهش های پیمایشی، روش های مکمل مطالعات پیمایشی، روش های جایگزین مطالعات پیمایشی، اعتبار درونی و بیرونی مطالعات پیمایشی
-
صفحات 139-165
سنجش نگرش با تحلیل داده ها به پایان نمی رسد بلکه آغاز راهی است که بتوان کیفیت گویه های نگرش سنجی را افزایش داد و فرصتی فراهم کرد تا خطای اندازه گیری را کاهش داد. در این پژوهش تفاوت بین دو نظریه کلاسیک اندازه گیری (CTT) و نظریه سوال- پاسخ (IRT) در تعیین ویژگی های روان سنجی داده های حاصل از افکارسنجی مطالعه شده است؛ قبل از ارائه نتایج تحلیل های مربوط به این دو نظریه به منظور بررسی روایی و نیز ساخت و تایید ابزار از تحلیل عامل اکتشافی (EFA) و تحلیل عامل تاییدی (CFA) نیز بهره برده شده است. موضوع موردمطالعه، داده های واقعی مربوط به افکارسنجی 3684 نفر از اقشار مختلف مردم درخصوص برنامه های تلویزیونی بوده است. یافته ها حاکی از آن است که هر دو نظریه کلاسیک و سوال- پاسخ می توانند اطلاعات مشابهی درباره گویه های مقیاس در ارتباط با خصیصه مکنون مورد اندازه گیری ارائه دهند، اما دو نظریه اندازه گیری تصاویر متفاوتی از دقت مقیاس ها به دست می دهند. به طور کلی، نظریه سوال- پاسخ، هم اطلاعات غنی تری درباره دقت اندازه گیری و هم پیشنهاد های روشن تری برای بهبود مقیاس ارائه می دهد.
کلیدواژگان: نگرش سنجی، نظریه کلاسیک اندازه گیری، نظریه سوال- پاسخ، ویژگی های روان سنجی -
صفحات 167-180ارائه برآوردی دقیق از میزان مشارکت مردم در انتخابات و برآورد میزان آرای نامزدهای انتخابات همواره مورد توجه افراد، احزاب، جنا ح ها، گروه ها و نهادهای سیاسی و اجتماعی کشور بوده است. ازاین رو با ارائه راهکاری برای بی پاسخی واحدهای جامعه آماری و طبقه بندی پسین در نمونه گیری، می توان نتایج بهتری برای برآورد میزان مشارکت و آرای نامزدها نسبت به سایر طرح های نمونه گیری احتمالی ارائه داد. اثرات طرح نمونه گیری و طبقه بندی پسین بر آماره های تحلیلی، منجر به برآوردهایی دقیق با استفاده از میانگین های نمونه ای شد که پیش از این از اساس در تحلیل های عملی داده های نظرسنجی های انتخابات نادیده گرفته می شد.کلیدواژگان: طرح نمونه گیری، طبقه بندی پسین، بی پاسخی، تخصیص متناسب با حجم، میانگین های نمونه ای
-
Pages 13-38Survey is a powerful and reliable way of gathering information and being aware of opinions, perceptions, attitudes, and even beliefs and values, and generally how the public think. Sensitive questions can be the ones that respondents feel vulnerable to. So, it is necessary to analyze the public knowledge of community under study, especially in terms of cultural characteristics and the level of public awareness about the subject under study due to research purposes. Valid, reliable, and interpretable results depend on predicting the likely sensitivities and objections of the respondents. There are special considerations by limited choices on how to deal with sensitive topics in all questionnaires. It seems that in different societies, the type and degree of sensitivity are different, due to cultural differences. Therefore, it is essential to obtain background information about the community under study. In this study, while identifying errors caused by direct queries on sensitive topics, we intend to introduce techniques, methods, or ways that minimize error and deviation in results while asking sensitive questions.Keywords: Survey, Sensitive Question Design Techniques, Random Answer Technique, Item Counting Technique
-
Pages 39-68This article, while approving the ability of polling to find out public opinion, attempted to examine the areas of “ineffectiveness of polling” at three levels of citizens, polling institutes, and officials. The main idea of the paper is that "ineffectiveness of polling" is the result of the constructing various factors that each of them are trying to promote, rather than based on the actual results of the polls. In polling institutes, some individuals and institutions attribute their failure to the analysis of polls whereas it is due to weak sociological vision and lack of commitment to scientific and organizational standards. In organizations that use poll results, some executives, who realize their power and benefits by ignoring people's voices, try to reduce the validity, importance, and impact of surveys by appealing to the ideology of professionalism and unprofessionalizing poll findings. In other words, some individuals and groups, with different motivations, have an interest in promoting the "idea of ineffectiveness of polling " in different domains, and are trying to make this point by reducing the "public credibility" of polls to "scientific credibility", and doubting the scientific credibility of the polls.Keywords: Polling, construct, Idea of Ineffectiveness, Scientific Credibility, Public credibility
-
Pages 69-84Today, planners and providers of goods and services are interested in knowing people's opinions about their product, so that they can meet the needs of users of goods and services and improve their position. Getting people's opinion on a particular topic is called polling. Polling is usually conducted through non-probability sampling methods. The problem with this method is that lack of accuracy in the results as in probability sampling to generalize to the whole population. Using this method provides only a description of the individuals in the sample. Using different sampling techniques can help to fix this shortcoming. In this article, while briefly referring to non-probability and probability sampling methods, the advantages of using probability methods in polling will be outlined. Also, the concept of rotation sampling and its advantages over other sampling methods will be discussed and suggested for use in surveys.Keywords: statistics, Polling, Rotation Sampling
-
Pages 85-111The concept of literacy today, has been transformed from the ability to read and write, or the ability to use language to read, write, listen and speak, which only provides the initial aspect of communication, to understand concepts, ideas and thoughts. A "literate" refers to a person who is capable of knowing, understanding, interpreting, constructing, communicating, and using printed and written material in a variety of contexts. Statistics literacy is a very important skill in dealing with data and statistical information that is growing rapidly today. As this basic skill is developed, followed by public demands and the desire to use statistics and statistics to build a better life, it is important to pay attention to this need. As this basic skill is developed, and subsequently, the public demands and desire to use statistics and statistic information to build a better life, meeting this need is important. Therefore, survey as a technique for collecting, converting data into accurate information and reporting requires a general culture. In other word, statistical literacy can grow in a context of public culture that is supported both by surveying and data gathering groups including 'producers', 'consumers' and 'participants', as well as by caring for their transformation and presentation. Accordingly, the present paper attempts to provide a framework in this regard.Keywords: Statistics Literacy, Public Culture, Statistical Culture, Surveying
-
Pages 113-137The question is how the complementary and alternative methods can be used while preserving the capabilities and benefits of the survey and polling research, given the relatively limited range of these methods. To find the right answer to this question, and after reviewing methodological explanations and reviews, as well as the various experiences gained, a more efficient model has been suggested for applying this type of research by comparing the features of other methods and taking advantage of the possibilities of other methods to compensate for deficiencies that may arise in information gathering, information analysis, interpretations and final conclusions. As a complementary approach, it is recommended to use a focused group discussion in each of the stages of the survey research. As alternative approaches, it has been attempted to show that by excluding any of the features of survey research, which of the proposed alternative methods, namely ethnography, participatory practical research, case study, and content analysis, can be used.Keywords: Survey, polling, Sociological Critique of Survey, Complementary Survey Methods, Alternative Survey Methods, Internal, External Validity of Survey Studies
-
Pages 139-165
Measuring attitude does not end with data analysis but is the beginning of a way through which can increase the quality of attitudinal analysis and provide an opportunity to reduce measurement error. In this study, the difference between the classical test theory (CTT) and item response theory (IRT) in determining the psychometric properties of the data obtained from polling is studied. Before presenting the results of the analysis of these two theories, exploratory factor analysis (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) were also used to evaluate constructing, validity and reliability of the tools. The subject of the study was actual data on the opinion polls of 3684 people from different groups about television programs. The findings show that both classical test theory and item response theory can provide similar information about the scale items of the latent feature under study. But the two measurement theories give different images of the accuracy of the scales. In general, item response theory offers both more information about measurement accuracy and clearer suggestions for scale improvement.
Keywords: Attitudinal Analysis, Classical Test Theory, Item Response Theory, Psychometric properties -
Pages 167-180Providing accurate estimates of the turnout and estimating the votes of candidates is always of interest to individuals, parties, factions, groups and political and social institutions in the country. By Providing a solution for missing data of statistical population units and post-stratified sampling, Better results can be obtained to estimate the participation and votes of candidates than other probability sampling methods. The effects of the sampling plan and post-stratified sampling on analytical statistics led to accurate estimates using sample averages that had previously been neglected in the practical analysis of election polling.Keywords: Sampling Plan, Post-Stratified, missing data, Size Appropriate Allocation, Sample Averages
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.